Απέναντι στην αναπηρία
Τα άτομα με ειδικές ανάγκες ( ΑμΕΑ ) στερούνται, συνήθως, εμπειριών, γνώσεων και ικανοτήτων που δεν οφείλονται στην κατάσταση της υγείας τους, αλλά σε κοινωνικά στερεότυπα και αποκλεισμούς, ενώ συχνά παρατηρείται το φαινόμενο να δέχονται αποφάσεις που λαμβάνουν οι άλλοι κυρίως άτομα του συγγενικού τους περιβάλλοντος γι αυτά. Τα ΑμΕΑ δεν εκπαιδεύονται κατάλληλα στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και συχνά δεν έχουν τις απαραίτητες πληροφορίες για τις εναλλακτικές διεξόδους στην εκπαίδευση, την κατάρτιση και την απασχόληση.
Επιπρόσθετα, τα ΑμΕΑ αντιμετωπίζουν ξεχωριστές δυσκολίες που σχετίζονται αφ ενός με τις ιδιαίτερες προσωπικές τους ανάγκες και αφ ετέρου με τα γενικότερα προβλήματα του εκπαιδευτικού μας συστήματος αλλά και του κρατικού μηχανισμού. Τα παιδιά με ειδικές ανάγκες, επειδή ξεκινούν από άνιση βάση σε σχέση με τα υπόλοιπα παιδιά χρειάζονται «ανισότιμη συμπεριφορά», δηλ. προνομιακή μεταχείριση, για να μπορέσουν να κατακτήσουν την ισοτιμία τους. Αυτός είναι ο πρωταρχικός και μοναδικός όρος για να εξασφαλιστεί η ένταξή τους στην κοινωνική ζωή. Για να γίνει όμως αυτό πραγματικότητα, πρέπει να αλλάξουμε στάση ζωής απέναντι στα ΑμΕΑ, τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο.
ΣΤΑΣΕΙΣ, ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΕΙΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΗΡΙΑ
Στάση, είναι ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουμε μια κατάσταση, που θα προκύψει ξαφνικά μπροστά μας, ανάλογα με το μορφωτικό μας υπόβαθρο, την παιδεία μας, τον συναισθηματικό μας κόσμο, το χαρακτήρα μας.
Τα συναισθήματα που μπορεί να βιώσει κάποιος, σε μια τέτοια κατάσταση ποικίλουν και μπορεί να είναι τόσο θετικά όσο και αρνητικά. Μπορεί να βιώσει συναισθήματα φόβου, άγχους, επιθετικότητας, μίσουςαλλά και συναισθήματα αγάπης, ανοχής, αποδοχής, συμπάθειας.
Η προκατάληψη αποτελεί μια πρόωρη κρίση που βασίζεται στην αντίληψη του «διαφορετικού», δηλαδή εκείνων των χαρακτηριστικών που διαφοροποιούν ανθρώπους και καταστάσεις. Με την προκατάληψη, η οποία είναι διαχρονικό φαινόμενο στην ανθρώπινη ιστορία, έχουν συνδεθεί κατά καιρούς οι στάσεις πολιτείας και κοινωνίας απέναντι σε μειονεκτούντα ή διαφορετικά άτομα όπως είναι οι «αποκλίνοντες» και οι ανάπηροι με σωματική, νοητική ή ψυχική δυσκολία.
ΣΤΑΣΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Κοινωνιολόγοι, ψυχολόγοι και παιδαγωγοί συμφωνούν ότι η οικογένεια επιδρά θετικά ή αρνητικά στην όλη ψυχοκοινωνική εξέλιξη του παιδιού, στη βούληση, στο συναίσθημα, στη διανόηση και το χαρακτήρα του.
Ό,τι ισχύει για το ρόλο της οικογένειας στην «ομαλή» ανάπτυξη και την κοινωνική προσαρμογή ενός συνηθισμένου παιδιού, ισχύει και στην περίπτωση του παιδιού με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Οι οικογένειες όμως τέτοιων παιδιών, αντιμετωπίζουν πολύπλοκα προβλήματα που περιπλέκονται ακόμα περισσότερο λόγω των αρνητικών στάσεων και διαθέσεων της κοινωνίας.
Η σοβαρότητα των προβλημάτων και ιδιαίτερα ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζει η οικογένεια το πρόβλημα, εξαρτάται από μια ποικιλία δυναμικών παραγόντων όπως είναι η προσωπικότητα των γονέων, η συζυγική τους σχέση, οι φιλοδοξίες τους, τα αισθήματά τους για την αναπηρία, η κοινωνική τους τάξη και άλλα. Σύμφωνα με έρευνες και με διεθνή βιβλιογραφία, οι πιο συνηθισμένες αντιδράσεις της οικογένειας στο πρόβλημα είναι: ενοχή, αμφιθυμία, απελπισία, θυμός, ντροπή, λύπη, άγχος. Η ενοχή είναι η αντίδραση που αναφέρεται με τη μεγαλύτερη συχνότητα στις σχετικές έρευνες. Αναζητώντας τις αιτίες του προβλήματος κι ανασκοπώντας γεγονότα και συμπεριφορές πριν από τη γέννηση του παιδιού, οι γονείς καταλήγουν να θεωρούν υπεύθυνο για το πρόβλημα τον εαυτό τους ή κατηγορεί ο ένας τον άλλο.
Άλλες συνηθισμένες αντιδράσεις είναι η ντροπή, ( τι θα πουν οι συγγενείς; Τι θα πει ο κόσμος;), κι ο θυμός, ( γιατί να συμβεί αυτό σ εμένα! ).
Σε καταστάσεις αμφιθυμίας τα θετικά και αρνητικά συναισθήματα των γονέων αλληλοσυγκρούονται προκαλώντας απογοήτευση, λύπη και άγχος. Η αμφιταλάντευση των συναισθημάτων εμποδίζει υπερβολικά τον γονέα να χρησιμοποιήσει σωστά τις δυνάμεις του αναπτύσσοντας στρατηγικές που θα του επιτρέψουν να αντιμετωπίσει ικανοποιητικά το πρόβλημα.
Οι γονείς που βλέπουν τον εαυτό τους όπως νομίζουν ότι τους βλέπουν οι άλλοι, αυτοεκτιμούνται ως πολίτες τελευταίας κατηγορίας, δέχονται τον οίκτο και την απόρριψη των γύρω τους, απορρίπτουν τον εαυτό τους αλλά και το ίδιο τους το παιδί. Με ανάμεικτα συναισθήματα ενοχής, τύψης κι αγάπης απορρίπτουν συχνά υποσυνείδητα το παιδί αρνούμενοι οποιαδήποτε ειδική βοήθεια τους προσφέρεται για την αποδοχή και την κατανόηση του προβλήματος.
Η υπερπροστατευτικότητα που χαρακτηρίζει τη συμπεριφορά πολλών γονέων με ανάπηρο παιδί παρατηρείται σε όλη την περίοδο της ανάπτυξής του και πέρα απ αυτή.
Από τη βρεφική ηλικία μέχρι την ενηλικίωσή του.
«Πιστεύουν ότι οι ανάπηροι είναι σε όλη τη ζωή τους παιδιά και πρέπει να τους αντιμετωπίζουν έτσι»
Η ασταθής συμπεριφορά χαρακτηρίζει περισσότερο τους γονείς με αμφιθυμία και εκτιμάται από τους ειδικούς ως ένα σοβαρό πρόβλημα που απαιτεί μακροχρόνια παρακολούθηση και θεραπεία.
Η οδυνηρή πραγματικότητα να βρεθείς ξαφνικά μπροστά σε ένα παιδί με μόνιμη ανικανότητα είναι μια κατάσταση που δεν θες εύκολα να την αποδεχτείς. Είναι σπάνιο να υπάρξουν άνθρωποι που θα μπορούσαν αμέσως και χωρίς καμιά αμφισβήτηση να αποδεχτούν τα «ιδιαίτερα» παιδιά τους. Παλαιότερα μάλιστα, τα παιδιά αυτά αντιμετωπίζονταν κατά τρόπο «ιδρυματικό», μονόπλευρα φιλανθρωπικό ή και καταδικαστικό. Θεωρούνταν στίγμα για την οικογένεια και εμπόδιο στην αποκατάσταση των υπολοίπων παιδιών της. Η οικογένεια προσπαθούσε να κρύψει αυτά τα μέλη της από την κοινωνία, απομονώνοντάς τα. Η απόρριψή τους από την οικογένεια και την κοινωνία ήταν συχνό φαινόμενο, όπως και ο χλευασμός, η εκμετάλλευση και η κακοποίησή τους.
Οι ίδιοι οι γονείς δεν είχαν καμιά κρατική στήριξη ώστε να μπορούν να αντιμετωπίσουν τα οικονομικά συναισθηματικά και πρακτικά προβλήματα που αντιμετώπιζαν καθημερινά έχοντας παιδί με ειδικές ανάγκες.
Σήμερα τα πράγματα έχουν κάπως καλυτερέψει. Πάντως, πρέπει να τονιστεί ότι η φροντίδα των παιδιών αυτών αποτελεί στην πλειοψηφία υποχρέωση των γυναικών μητέρων, ενώ οι άντρες πατέρες συνειδητά είναι αποστασιοποιημένοι όσο γίνεται περισσότερο από τέτοιου είδους ζητήματα. Οι οικογένειες παιδιών με σοβαρές αναπηρίες βιώνουν ποικίλες καταστάσεις άγχους και αναπτύσσουν πολυσύνθετες στρατηγικές αντιμετώπισής του. Η κυριότερη πηγή άγχους είναι η ίδια η κατάσταση του παιδιού και ο θεσμός του σχολείου και της εκπαίδευσης γενικότερα, που τους το εντείνει ακόμα περισσότερο.
Η έλλειψη εξειδικευμένων κέντρων αποκατάστασης, δημιουργεί σημαντικές δυσκολίες στη λειτουργία όλου του οικογενειακού συστήματος. Η αγωνία των γονιών για το αύριο, όσο το παιδί μεγαλώνει, αυξάνει ολοένα το άγχος και την ανησυχία τους.
Άλλα παιδιά που μπορεί να υπάρχουν στην οικογένεια και δεν έχουν αναπηρία, συνήθως φεύγουν από το σπίτι όταν ενηλικιώνονται ακολουθώντας τις σπουδές τους, την εργασία τους ή τη δική τους οικογένεια.
Πριν βοηθούσαν στη φροντίδα του παιδιού μΕΑ, στη συνέχεια όμως παίρνουν το δικό τους δρόμο. Για ενήλικες μΕΑ οι υπηρεσίες που προσφέρονται είναι λιγοστές και συνήθως δε διαχωρίζονται από αυτές των παιδιών με αποτέλεσμα να βρίσκονται σε ίδιους χώρους μικρά παιδιά με ενήλικες μΕΑ, αν και οι ανάγκες τους είναι πολύ διαφορετικές όσον αφορά τη σωματική τους κατάσταση, την εκπαίδευση, την ψυχολογία και τις σχέσεις τους.
Η οικογένεια για να αντιμετωπίσει τις διάφορες αγχογόνες καταστάσεις χρειάζεται τη συμπαράσταση όλων: πολιτείας, θρησκείας, συγγενών, φίλων, άλλων οικογενειών παιδιών με αναπηρίες. Αν υπάρξουν ικανοποιητικές πηγές βοήθειας, έτσι ώστε οι γονείς να υποστηρίζονται και να καθοδηγούνται στην αντιμετώπιση των αλλαγών που επέρχονται στα διάφορα στάδια ανάπτυξης των παιδιών με ειδικές ανάγκες, οι εξελίξεις θα έχουν πολύ διαφορετική μορφή.
Κανόνες συμπεριφοράς καθημερινής επικοινωνίας με άτομα με αναπηρία
Η Γενική Γραμματεία Επικοινωνίας - Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης, ανταποκρινόμενη στο αίτημα της έδρας της UNESCO του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, προχώρησε στην έκδοση αυτού του σύντομου οδηγού στην ελληνική γλώσσα. Περιέχει δεκαοκτώ κανόνες συμπεριφοράς καθημερινής επικοινωνίας με άτομα με αναπηρία.
Το κείμενο αποτελεί μετάφραση από τα αγγλικά της αντίστοιχης έκδοσης της Κροατικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία. Η ορθότητα των όρων που χρησιμοποιούνται έχει ελεγχθεί από την Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (ΕΣΑμεΑ).
Αν και ένας στους δέκα ανθρώπους έχει κάποιου είδους αναπηρία, οι άνθρωποι συνήθως νιώθουν αμηχανία όταν συναντούν ένα τέτοιο άτομο. Λόγω της ανεπαρκούς γνώσης των αναγκών τους και των περιορισμών τους, των τρόπων που προσφέρεται και λαμβάνεται βοήθεια και λόγω της προκατάληψης ή του φόβου για το άγνωστο, οι άνθρωποι είναι απρόθυμοι να επικοινωνήσουν και να προσφέρουν βοήθεια σε άτομα με αναπηρία. Σχεδιάσαμε αυτό το βιβλίο κανόνων συμπεριφοράς οδηγούμενοι από την επιθυμία να βελτιωθεί η καθημερινή ζωή των ατόμων με αναπηρία και να εμπνεύσουμε τους ανθρώπους να επικοινωνήσουν μαζί μας χωρίς φόβο. Συνιστούμε επίσης εγκάρδια το παρόν βιβλίο στα άτομα με αναπηρία.
1. Αν κρίνετε ότι υπάρχει ανάγκη να βοηθήσετε ένα άτομο με αναπηρία,ρωτήστε τον/την ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να το κάνετε.
2. Όταν συστήνεστε σε ένα άτομο με τεχνητό ή ακρωτηριασμένο χέρι, μην αποφεύγετε να του δώσετε το χέρι σας. Δώστε το αριστερό σας χέρι ή αγγίξτε τον/την με μια φιλική χειρονομία.
3. Μιλήστε απευθείας στο άτομο με αναπηρία παρά μέσω γονέα, συνεργάτη, συνοδού ή διερμηνέα.
4. Μιλήστε φυσιολογικά, χρησιμοποιώντας κοινές εκφράσεις όπως «τα λέμε», «πρέπει να προλάβω», «θα έχεις νέα μου σύντομα» - ανεξάρτητα από την αναπηρία που έχει το άτομο αυτό. Μη φοβάστε να χρησιμοποιήσετε λάθος λέξεις.
5. Αν μιλάτε για λίγο με άτομο σε αναπηρικό καρότσι προσπαθήστε να χαμηλώσετε στο ύψος του, ώστε να αποκτήσετε οπτική επαφή.
6. Επικεντρώστε την προσοχή σας σε άτομο με προβλήματα ομιλίας. Αν δεν καταλαβαίνετε τι λέει το άτομο αυτό, ζητήστε του/της να το επαναλάβει. Μην προσποιείστε ότι καταλάβατε.
7. Μιλάτε αργά και καθαρά σε ένα άτομο με προβλήματα ακοής. Μη φωνάζετε και μη μιλάτε μέσα στο αυτί του/της. Οι εκφράσεις του προσώπου σας και οι κινήσεις των χειλιών σας βοηθάνε το άτομο με προβλήματα ακοής να σας καταλάβει. Αν εξακολουθείτε να μην είστε σίγουροι ότι σας κατάλαβε, σημειώστε ό,τι θέλετε να πείτε.
8. Όταν χαιρετάτε ένα τυφλό άτομο ή άτομο με μειωμένη όραση, πείτε του/ της το όνομά σας. Αν του/της προσφέρετε βοήθεια στο περπάτημα, αφήστε τον/την να ακουμπήσει στο βραχίονά σας.
9. Ατομα με προβλήματα ακοής ή όρασης μπορούν να επικοινωνήσουν επίσης και μέσω της αίσθησης της αφής. Αν συναντήσετε ένα τέτοιο άτομο, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί του σχηματίζοντας κεφαλαία γράμματα στην παλάμη του/της.
10. Αν δεν έχετε οικειότητα με ένα άτομο με αναπηρία αποφύγετε να τον/ την ρωτήσετε για την αναπηρία του/της ή τις αιτίες της.
11. Να είστε διακριτικός και υπομονετικός, ένα άτομο με αναπηρία μπορεί να χρειαστεί περισσότερο χρόνο για να κάνει κάτι.
12. Μην επαινείτε υπερβολικά ένα άτομο με αναπηρία που εκτελεί φυσιολογικές καθημερινές εργασίες.
13. Ενώ περιμένετε στη γραμμή, παραχωρήστε τη θέση σας σε ένα άτομο με αναπηρία ή μεσολαβήστε ώστε το άτομο αυτό να προχωρήσει μπροστά στη σειρά και μην στέκεστε ακριβώς μπροστά του σε πολύ κοντινή απόσταση.
14. Όταν χρησιμοποιείτε μέσα μαζικής μεταφοράς προσφέρετε τη θέση σας στο άτομο με αναπηρία. Βοηθήστε το να επιβιβαστεί ή να αποβιβαστεί από το λεωφορείο, το τραμ ή το αεροπλάνο, αφού πρώτα ρωτήσετε με ποιόν τρόπο μπορείτε να βοηθήσετε καλύτερα.
15. Μην αγγίζετε τα ορθοπεδικά βοηθήματα (πατερίτσες, μπαστούνι, αναπηρικό καροτσάκι), παρά μόνο αν σας έχει ζητηθεί. Μη στηρίζεστε σε αναπηρικό καρότσι, είναι μέρος του προσωπικού χώρου του ατόμου που το χρησιμοποιεί. Όταν συνοδεύετε άτομο σε αναπηρικό αμαξίδιο, μη κρεμάτε στο αμαξίδιο του/της την τσάντα σας ή σακούλες με ψώνια προκειμένου να ελαφρώσετε τα χέρια σας. Το αναπηρικό αμαξίδιο και τα λοιπά τεχνικά βοηθήματα θεωρούνται ως «προέκταση του σώματος» του ατόμου με αναπηρία και αντικαθιστούν τη λειτουργία των μελών του σώματος που δεν λειτουργούν.
16. Μη χαϊδεύετε ένα σκύλο-βοηθό ατόμου με αναπηρία ενόσω «εργάζεται». Ζητήστε άδεια από τον ιδιοκτήτη.
17. Προσέξτε τους οδηγούς αυτοκινήτων που φέρουν το αναπηρικό σήμα. Όταν βλέπετε ένα αυτοκίνητο που φέρει το αυτοκόλλητο με την αναπηρική καρέκλα στο μπροστινό ή πίσω τζάμι, αυξήστε την απόσταση, χαμηλώστε ταχύτητα και να είστε πιο προσεκτικοί. Θυμηθείτε ότι ένα άτομο με αναπηρία μπορεί να αργεί να εκτελέσει μερικές ενέργειες. Μην παρκάρετε σε μέρη που είναι καθορισμένα με τα σήματα πρόσβασης αναπηρικού καροτσιού και μπροστά σε ράμπες πρόσβασης σε πεζοδρόμια ή σε καταστήματα.
18. Μη δείχνετε οίκτο σε άτομα με αναπηρία. Συμπεριφερθείτε τους σαν ίσους, γιατί αυτό είναι. Όταν συνοδεύετε ένα παιδί που λόγω αθώας περιέργειας ρωτήσει για τον άνθρωπο με αναπηρία που τυγχάνει να είναι δίπλα σας, εξηγείστε του όσο πιο απλά μπορείτε ό,τι γνωρίζετε για το συγκεκριμένο είδος αναπηρίας. Μην αποτρέπετε το παιδί από το να κοιτάζει τον άνθρωπο με αναπηρία ή να σας ρωτήσει σχετικά.
19. Αν θέλετε να κάνετε περισσότερα...
Όποτε μπορείτε, προσπαθήστε να συμβάλλετε στην προώθηση της ισότητας για τα άτομα με αναπηρία.
Ρατσισμός απέναντι στα άτομα με ειδικές ανάγκες και ο κοινωνικός αποκλεισμός τους.
Ο ανάπηρος, δεν ζητάει χρήματα, ζητά ίση μεταχείριση και σωστή πολιτική από το κράτος και από κοινωνία.
Οι αρχαίοι Εβραίοι θεωρούσαν την ασθένεια και τα σωματικά ελαττώματα ένδειξη αμαρτίας. Μελέτες σωματικών και νοητικών διαφορών έχουν καταγραφεί από το 384 π.Χ. όταν ο Αριστοτέλης και αργότερα ο Διογένης, ο Ιπποκράτης και ο Γαληνός, προσπαθούν να δώσουν κάποια ερμηνεία σε παρεκκλίσεις σωματικής και ψυχικής ανά πτυξης. Στην Αφρικανική ήπειρο, οι Μασάι θανάτωναν όσα παιδιά γεννιόντουσαν με κάποιο μειονέκτημα, ενώ στη φυλή Αζάντ, τα αγαπούσαν και τα προστάτευαν.
Στο μεσαίωνα πίστευαν ότι οι άνθρωποι με κάποιες διανοητικές ή σωματικές ατέλειες είχαν καταληφθεί από το διάβολο και γι’ αυτό τους έκαιγαν. Στην Αναγέννηση, τους θεωρούσαν άτυχους και τους περιέθαλπαν σε ιδρύματα. Στη σύγχρονη κοινωνία τα 2/3 του πλανήτη δεν παρέχουν ιδιαίτερα ιατρικά ή εκπαιδευτικά μέσα στους ανθρώπους με ειδικές ανάγκες. Ακόμη και ο επιστημονικός κόσμος εξακολουθεί να τους χαρακτηρίζει και να τους διαχωρίζει σωματικά, εκπαιδευτικά και συναισθηματικά από τον υπόλοιπο πληθυσμό, ενώ η κοινή γνώμη έχει παραμείνει μυστηριωδών κολλημένη σε προκαταλήψεις
Οι άνθρωποι με αναπηρία αποτελούν το 13% του πληθυσμού και συμμετέχουν ενεργά στην κοινωνία. Οι συνάνθρωποί μας που πάσχουν από σωματικές αναπηρίες, από τύφλωση, από διαβήτη, από προβλήματα ακοής, από άσθμα, από δυσλεξία, από σύνδρομο ντάουν, από αυτισμό καθώς και τα άτομα που έχουν κάποιο επίπεδο νοητικής καθυστέρησης περιλαμβάνονται στα άτομα με αναπηρία.
Οι συμπολίτες μας με αναπηρία νιώθουν την ανάγκη για κοινωνικοποίηση όπως όλοι μας! Οφείλουμε συλλογικά να τους ενισχύουμε, να τους στηρίζουμε αλλά σε καμία περίπτωση να τους λυπόμαστε. Τους ανθρώπους αυτούς πρέπει να τους κοιτάζουμε στα μάτια σαν ισότιμα μέλη της κοινωνίας και όχι να τους περιφρονούμε. Η ανεργία σε συνδυασμό με τον κοινωνικό αποκλεισμό και την ελλιπή εκπαιδευτική κατάρτιση οδηγούν τους ανθρώπους με αναπηρία σε φτώχεια και περιθωριοποίηση.
Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει σύνηθες φαινόμενο ο διαχωρισμός διάφoρων κοινωνικών ομάδων, οι διακρίσεις και οι προκαταλήψεις. Δυστυχώς, το φαινόμενο αυτό εντοπίζεται σε μεγάλο βαθμό και στη χώρα μας. Πολλά άτομα λόγω της διαφορετικότητάς που έχουν σε εθνικό, φυλετικό ή θρησκευτικό επίπεδο είτε λόγω προβλημάτων υγείας ( άτομα με αναπηρία), αντιμετωπίζουν άδικη συμπεριφορά στον τομέα της εκπαίδευσης, στην επαγγελματική και κοινωνική τους συμβίωση. Μια τέτοια ομάδα, όπως προαναφέρθηκε, είναι τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Στη κοινωνική τους ζωή τα άτομα αυτά αντιμετωπίζουν καθημερινά τον παραγκωνισμό και την απομόνωση από τα άλλα απολύτως υγειή άτομα. Πέφτουν θύματα προκαταλήψεων λόγω κάποιας σωματικής αναπηρίας για την οποία δεν φέρουν ουσιαστικά καμία απολύτως ευθύνη, αφού είτε την έχουν κληρονομήσει είτε είχαν κάποιο ατύχημα. Και από τη στιγμή που εμείς αδιαφορούμε καταπατείται το δικαίωμά τους στην κοινωνική προστασία.
Ένας άλλος τομέας που παρατηρούνται μεροληπτικές συμπεριφορές σε βάρος των ατόμων αυτών είναι ο επαγγελματικός. Πολλοί εργοδότες, λοιπόν, απορρίπτουν τα άτομα με ειδικές ανάγκες στην ανάληψη εργασίας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα άτομα με ειδικές ανάγκες να είναι η κοινωνική ομάδα με τον υψηλότερο δείκτη ανεργίας και με το χαμηλότερο εισόδημα. Ακόμα, διακρίσεις παρατηρούνται και στον εκπαιδευτικό τομέα. Τα σχολεία στερούν τα παιδιά από τη συμμετοχή τους σε διάφορες σχολικές δραστηριότητες και τη χρήση εργαστηριακών υποδομών οι οποίες μπορεί να βρίσκονται στο δεύτερο όροφο και όχι στο ισόγειο. Παρόλα αυτά ορισμένοι καθηγητές αρκετά συχνά παραγκωνίζουν τέτοια παιδιά επειδή χρειάζονται ειδικότερη μεταχείριση και ασχολούνται με τα υπόλοιπα στερώντας τους έτσι το δικαίωμα στην ισότιμη εκπαίδευση και συμμετοχή στην κοινωνία της πληροφορίας. Από τη στιγμή που το εισόδημά τους απαγορεύει τις περισσότερες φορές την αγορά ειδικού οχήματος, πρέπει να χρησιμοποιούν τα μέσα μαζικής μεταφοράς.
Δυστυχώς, όμως, και εδώ οι ειδικές θέσεις για άτομα με αναπηρία εναι ελάχιστες και συχνά κατειλημμένες από άλλους. Ακόμα, όμως, και όταν αγοράζουν κάποιο αυτοκίνητο η ασυνείδητη συμπεριφορά οδηγών, που σταθμεύουν τα αυτοκίνητά τους στις ειδικές για ανάπηρους θέσεις ή πάνω στις ράμπες που υπάρχουν στα πεζοδρόμια (ελάχιστες και αυτές), κάνουν πολύ δύσκολη τη μετακίνησή τους. Οι περισσότερες δημόσιες υπηρεσίες και νοσοκομεία στεγάζονται σε κτίρια στα οποία δενυπάρχουν οι προαναφερθείσες υποδομές δυσκολεύοντας την πρόσβαση εκεί από τα Α.Μ.Ε.Α. Έτσι, για άλλη μια φορά καταπατείται το δικαίωμα των αναπήρων στην εύκολη μετακίνηση και ισότιμη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.
Η αποξένωση και η ανωνυμία της ζωής στις πόλεις ευνοούν την εμφάνιση φαινομένων κοινωνικής νοσηρότητας όπως ο ρατσισμός, γιατί δεν υπάρχει κοινωνική συνείδηση και αλληλοσεβασμός. Από τα πιο σημαντικά είναι η αδικία και η ανισότητα, φαινόμενα που σήμερα γνωρίζουν έξαρση, δημιουργούν εντάσεις και αντιδράσεις εντείνοντας τον κοινωνικό ρατσισμό. Όλα τα παραπάνω φαινόμενα είναι λυπηρά και γι’ αυτό πρέπει να βρεθούν λύσεις στο μείζον αυτό θέμα των προκαταλήψεων εναντίον των Α.Μ.Ε.Α. Οι τρόποι αντιμετώπισης αυτού του είδους ρατσισμού εξαρτάται από πολλούς παράγοντες.
Απ’ το άτομο απαιτείται ευαισθησία, κατανόηση, ανεκτικότητα και σεβασμός στο διαφορετικό, αυτοκριτική για να οδηγηθούμε στην αυτογνωσία και να συνειδητοποιήσουμε την ισοτιμία μας με τους άλλους, διάλογος, άνοιγμα προς το συνάνθρωπο, απαλλαγή από προκαταλήψεις και εμπάθεια. Η καλλιέργεια σεβασμού προς το διαφορετικό και η απαλλαγή από προκαταλήψεις και στερεότυπα με τη μετάδοση αξιών και υψηλού ήθους αξίες είναι το πρώτο που πρέπει να μάθουμε. Απαραίτητος είναι ο διάλογος με τα παιδιά με σκοπό τη μύηση στην ιδέα των πολυπολιτισμικών κοινωνιών. Προσωπικό παράδειγμα γονέων με υπεύθυνη ανθρωπιστική συμπεριφορά και κοινωνική συνείδηση, γιατί τα παιδιά μιμούνται τη πάντα στάση των γονέων. Κατάλληλο ήθος πολιτικής ηγεσίας ώστε να μην καλλιεργούν οι ίδιοι οι ηγέτες ρατσιστικές τάσεις στους πολίτες. Ενίσχυση κράτους πρόνοιας ίσων ευκαιριών και πρόσβασης σε παιδεία, περίθαλψη, ασφάλιση κ.λπ. Εξασφάλιση καλών συνθηκών εργασίας με πνεύμα ισοτιμίας για όλους τους πολίτες. Ίσες ευκαιρίες για συμμετοχή των πολιτών στα κοινά, την τοπική αυτοδιοίκηση κ.λπ.. Δεν θέλουν οίκτο, αλλά κατανόηση και ίσα δικαιώματα κάτι που πολλές φορές η κοινωνία αδυνατεί να καταλάβει.
Ο ανάπηρος, δεν ζητάει χρήματα, ζητά ίση μεταχείριση και σωστή πολιτική από το κράτος και από κοινωνία. Είναι δυνατόν να μιλάμε για «αγάπη», όταν κάποιοι παρκάρουν στο χώρο στάθμευσης για τους ανάπηρους ή όταν κλείνουμε την ειδική γράμμωση για τους τυφλούς στα πεζοδρόμια;
Απλά αδιαφορούμε. Κατά τη γνώμη μου δυστυχώς η ελληνική κοινωνία είναι πολύ πίσω σε τέτοια θέματα καθώς είναι ένα θέμα που πολλοί αποφεύγουν να συζητήσουν εδώ στην Ελλάδα έιτε λόγω άγνοιας, είτε λόγω καθαρά εγωιστικής συμπεριφοράς. Θεωρώ πως αν γίνεται καθημερινή ενημέρωση για θέματα αναπηρίας και προβλημάτων, τότε θα αλλάξει και η νοοτροπία του κόσμου. Κάθε φορά που μιλάμε για «άτομα με ειδικές ανάγκες» εκείνο που φανερώνεται είναι το ηθικό, αισθητικό, πολιτισμικό σύστημα αξιών που θεμελιώνει την κοινωνία μας. Το άτομο με ειδικές ανάγκες προβάλλεται σαν ένα ανυπεράσπιστο παιδί που, όταν δεν το αγνοούμε, πρέπει να το προστατεύσουμε.
Οίκτος, απαξίωση, απώθηση, άρνηση. Αρνούμενοι τον ανάπηρο, είναι σαν να απομακρύνουμε από τον ορίζοντά μας την έλλειψη, το γήρας, τη φθορά.Ασυνείδητα είναι σαν να καθησυχάζουμε τον εαυτό μας, «εμείς είμαστε πλήρεις, αψεγάδιαστοι». Ο μεγαλύτερος δεσμός των ανθρώπων με ειδικές ανάγκες είναι οι παραολυμπιακοί αγώνες ,καθώς και τα SpecialOlympics.
Βασικός στόχος αυτών των αγώνων είναι η διεύρυνση του παραολυμπιακού πνεύματος, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε όλο τον κόσμο. Στα πλαίσια αυτά δίνονται κίνητρα προκειμένου να παρακινήσει και να ενθαρρύνει αθλητές με αναπηρία να καταφέρουν να φτάσουν σε κορυφαίες επιδόσεις και μέσα από τις διακρίσεις τους να επνεύσουν και να ενθουσιάσουν όλο τον κόσμο. H διαδικασία των αγώνων συμβάλλει δυναμικά στην κοινωνικοποίηση και ισότιμη ενσωμάτωση των ατόμων με αναπηρία στην κοινωνία καθώς προυποθέτει και την πλήρη αποδοχή τους. Η ελληνική οικονομία με ισότιμες ευκαιρίες στον τομέα της εργασίας θα μειώσει τον υψηλό δείκτη ανεργίας και θα αυξήσει το κατά κεφαλήν εισόδημα. Εν τέλει, θα μπορέσουμε να ονομαζόμαστε μια πολιτισμένη κοινωνία, αφού βασική προϋπόθεση για να ονομάζεται μια κοινωνία πολιτισμένη είναι το να διασφαλίζει την ισότητα μεταξύ των μελών της. Βρισκόμαστε στον 21ο αιώνα, στον αιώνα της τεχνολογικής ανάπτυξης, στην εποχή της πληροφορικής. Γι’ αυτό το λόγο δεν πρέπει να αφήνουμε παράλογες προκαταλήψεις να μας επηρεάζουν, γιατί το μόνο που κάνουν είναι να μας γυρίζουν πολλά χρόνια, ίσως και αιώνες, πίσω και είναι κρίμα να ακυρώνουμε όσα με τόσους αγώνες έχουμε κερδίσει, όπως είναι η ισονομία!!!!!
Πήγες:
