Παιδικός Καρκίνος

15 Φεβρουαριου - Παγκόσμια Ημέρα κατά του Παιδικού Καρκίνου: Όσα έχουμε υποχρέωση να ξέρουμε.

Ο παιδικός καρκίνος είναι σπάνιος. Αντιπροσωπεύει το 0,5-4,6% όλων των καρκίνων σε ανθρώπους. 

Η 15η Φεβρουαρίου κάθε έτους έχει καθιερωθεί ως η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Παιδικού Καρκίνου.

Ο όρος παιδικός καρκίνος χρησιμοποιείται για να ορίσει οποιοδήποτε είδος καρκίνου που εμφανίζονται σε παιδιά πριν την ηλικία των 15 ετών. Τα συνολικά ποσοστά εμφάνισης του καρκίνου της παιδικής ηλικίας κυμαίνονται μεταξύ 50 και 200 ανά εκατομμύριο παιδιών σε παγκόσμια κλίμακα.

Παιδικός καρκίνος: Ποιες είναι οι πιο συχνές μορφές;

Το “μοτίβο” των καρκίνων στην παιδική ηλικία διαφέρει σημαντικά από εκείνων σε ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας. Σε γενικές γραμμές, η λευχαιμία αποτελεί περίπου το ένα τρίτο όλων των καρκίνων της παιδικής ηλικίας. Οι άλλες πιο κοινές μορφές καρκίνου στα παιδιά είναι τα λεμφώματα και οι όγκοι του κεντρικού νευρικού συστήματος. Υπάρχουν διάφοροι τύποι όγκων που εκδηλώνονται σχεδόν αποκλειστικά σε παιδιά, όπως το νευροβλάστωμα, το νεφροβλάστωμα, το μυελοβλάστωμα και το ρετινοβλάστωμα. Οι καρκίνοι του μαστού, του πνεύμονα, του παχέος εντέρου ή του ορθού, τυπικά συμβαίνουν σε ενήλικες και είναι εξαιρετικά σπάνιοι σε παιδιά.

Παιδικός καρκίνος: Ποιοι είναι οι γνωστοί παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου της παιδικής ηλικίας;

Μέχρι σήμερα έχουν αναγνωριστεί μόνο λίγοι παράγοντες κινδύνου για τους καρκίνους της παιδικής ηλικίας. Αυτοί περιλαμβάνουν την ιονίζουσα ακτινοβολία και την κατάποση της ορμόνης διαιθυλοστιλβεστρόλης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης (πρόκειται για μια παλιά θεραπεία που δεν εφαρμόζεται πλέον). Πολλοί παιδικοί καρκίνοι συνδέονται επίσης με τη γενετική σύσταση του ατόμου, αφού έχει αποδειχτεί ότι ο καρκίνος σε μικρές ηλικίες εμφανίζεται με διαφορετική συχνότητα σε παιδιά διαφορετικής εθνοτικής προέλευσης. Επίσης, η γενετική προδιάθεση κάθε ατόμου (οικογενειακό ιστορικό καρκίνων) παίζει σημαντικό ρόλο. Έρευνες έχουν δείξει ότι ιοί, όπως ο Epstein-Barr, η Ηπατίτιδα-Β, ο έρπης και ο ιός του AIDS (HIV) μπορεί επίσης να συμβάλουν στην αύξηση του κινδύνου για μερικούς καρκίνους της παιδικής ηλικίας.

Παιδικός καρκίνος: Υπάρχουν γεωγραφικές διακυμάνσεις στη συχνότητα εμφάνισης του καρκίνου της παιδικής ηλικίας;

Δεν έχουν όλες οι χώρες ενημερωμένα μητρώα που καταγράφουν τη συχνότητα εμφάνισης του καρκίνου, ως εκ τούτου είναι δύσκολο να έχουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα του καρκίνου της παιδικής ηλικίας σε όλο τον κόσμο. Με βάση τις διαθέσιμες πληροφορίες, φαίνεται να είναι μεγάλες οι διακυμάνσεις στη συχνότητα εμφάνισης παιδικών καρκίνων, όπως η λευχαιμία και οι όγκοι του νευρικού συστήματος. Ενώ τέτοιου τύπου καρκίνοι διαγιγνώσκονται σπανίως στον υπόλοιπο κόσμο, στην υπο-Σαχάρια Αφρική, καταγράφονται αυξημένα ποσοστά εμφάνισης λεμφωμάτων (ειδικότερα λέμφωμα Burkitt) από ό,τι σε άλλες περιοχές. Αυτό μπορεί να προκύψει από τη μεγαλύτερη έκθεση σε ιογενείς λοιμώξεις.

Παιδικός καρκίνος: Μπορεί να ανιχνευθεί νωρίς;

Οι περισσότεροι καρκίνοι της παιδικής ηλικίας αρχικά εκδηλώνονται με μη-ειδικά σημάδια και συμπτώματα, κάτι που οδηγεί σε καθυστερημένη ανίχνευσή τους. Στις χώρες υψηλού εισοδήματος, επειδή τα παιδιά συνήθως έχουν αυξημένη γονική και ιατρική φροντίδα, οι καρκίνοι έχουν πιο μεγάλη πιθανότητα να εντοπιστούν πιο νωρίς. Σε χώρες με χαμηλό εισόδημα κατά κεφαλήν (κατά μέσο όρο), ωστόσο, υπάρχουν πρόσθετα εμπόδια στην έγκαιρη ανίχνευση, συμπεριλαμβανομένης της μειωμένης πρόσβασης των παιδιών σε υπηρεσίες υγείας και τις ανεπαρκείς ιατρικές εγκαταστάσεις.

Παιδικός καρκίνος: Ποιες είναι οι πιθανότητες για θεραπεία;

Στις χώρες υψηλού εισοδήματος, περίπου το 80% των παιδιών με καρκίνο επιβιώνει πέντε ή περισσότερα χρόνια μετά τη διάγνωση της νόσου. Αυτό το πολύ υψηλό ποσοστό συνεπάγεται αυξημένο αριθμό μακροχρόνια επιζώντων ατόμων, που χρειάζονται συνεχή παρακολούθηση, θεραπεία και φροντίδα. Η πρόγνωση είναι πολύ χαμηλότερη για τα παιδιά που έχουν διαγνωστεί με καρκίνο σε χώρες χαμηλού και μεσαίου κατά κεφαλήν εισοδήματος. Ορισμένοι παράγοντες που εξηγούν αυτό το χαμηλό ποσοστό περιλαμβάνουν: την καθυστερημένη διάγνωση του καρκίνου που οδηγεί σε χαμηλότερα επίπεδα αποτελεσματικής θεραπείας, τα ανεπαρκώς εξοπλισμένα νοσοκομεία που δεν έχουν τα κατάλληλα φάρμακα και εξοπλισμό, κάποιες άλλες ασθένειες που είναι διαδεδομένες στα παιδιά και η έλλειψη γενικών γνώσεων του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού σχετικά με τον καρκίνο. Επιπλέον, η θεραπεία δεν είναι προσιτή οικονομικά για τους περισσότερους γονείς.

Τα παιδιά μπορεί να εμφανίσουν καρκίνο στα ίδια μέρη του σώματος με αυτά των ενηλίκων, αλλά κάποιοι τύποι καρκίνου είναι πιο συνήθεις σε αυτά. Ο πιο συνηθισμένος καρκίνος στην παιδική ηλικία είναι η λευχαιμία. Αναπτύσσεται στον μυελό των οστών, ο οποίος είναι μια σπογγώδης ουσία που γέμίζει το εσωτερικό των κυττάρων και δημιουργεί τα κύτταρα του αίματος. Ευθύνεται για το ένα τρίτο περίπου των καρκίνων σε παιδιά. Με τις νέες θεραπείες οι προοπτικές για τα παιδιά που πάσχουν από αυτή την ασθένεια έχουν βελτιωθεί σημαντικά. Άλλος σημαντικός υπέυθυνος για το 20% περίπου των καρκίνων στην παιδική ηλικία είναι κακοήθης όγκος στον εγκέφαλο. Άλλοι καρκίνοι που εντοπίζονται συχνά σε παιδιά είναι παιδικά λεμφώματα, νόσος του Hodgin, σαρκώματα του Ewing, ρετινο-βλαστώματα, ραβδομυοσαρκώματα και ηπατοβλαστώματα. Λιγότερο συχνοί καρκίνοι που συμβαίνουν στα παιδιά είναι όγκος στους νεφρούς (όγκος του Wilm), καρκίνος του νευρικού συστήματος (νευροβλάστωμα) και καρκίνος των οστών (οστεοσάρκωμα). Τα αίτια αυτών των καρκίνων παραμένουν στο μεγαλύτερο μέρος τους άγνωστα. Είναι σημαντικό να επιλέγετε προσεκτικά, όταν αποφασίζετε την κλινική όπου το παιδί σας θα κάνει θεραπεία για τον καρκίνο.

Οι παιδικοί καρκίνοι δεν δρουν, θεραπεύονται ή ανταποκρίνονται πάντα όπως οι καρκίνοι στους ενήλικες. Αποφύγετε αναγνώσεις για τον ενήλικο καρκίνο προκειμένου να μάθετε για την πρόγνωση του καρκίνου του παιδιού σας. Οι παιδικοί καρκίνοι μπορεί να προκύψουν ξαφνικά, χωρίς πρώιμα συμπτώματα, και έχουν υψηλό βαθμό ίασης.

Μόλις το παιδί σας υποτεθεί ότι έχει ή διαγνωσθεί με καρκίνο, θα έρθετε αντιμέτωποι με αποφάσεις σχετικά με το ποιος θα αναλάβει τη θεραπεία του παιδιού, ποιον να ρωτήσετε για μια δεύτερη άποψη (εάν το επιθυμείτε ή όταν η διάγνωση είναι ασαφής) και ποια είναι η καλύτερη θεραπεία. Από τη στιγμή που το στάδιο της νόσου προσδιοριστεί ολικά, η θεραπευτική ομάδα δομεί ένα σχέδιο το οποίο σκιαγραφεί τον ακριβή τύπο θεραπείας, τη συχνότητα με την οποία το παιδί θα λαμβάνει θεραπεία καθώς και τη διάρκεια αυτής.

Μία ομάδα ειδικών στον παιδικό καρκίνο μπορεί να φέρει συνήθως τα καλύτερα αποτελέσματα. Αυτή η ομάδα περιλαμβάνει παιδίατρους, παιδοχειρουργούς και παιδιατρικό νοσηλευτικό προσωπικό. Με τη βοήθεια του γιατρού του παιδιού σας αναζητήστε ένα ιατρικό κέντρο, όπου το προσωπικό είναι πεπειραμένο στις πιο σύγχρονες μεθόδους θεραπείας. Το κέντρο και το προσωπικό του θα πρέπει να προσφέρουν επίσης ψυχολογική στήριξη για ολόκληρη την οικογένεια.

Για τα παιδιά και τους γονείς τους, υπάρχουν δύο βασικές επιλογές. Η απαισιόδοξη οδός, που οδηγεί στην απογοήτευση, και η αισιόδοξη, που είναι ανηφορική και οδηγεί στην κορυφή του βουνού. Οι στροφές του δρόμου, που οδηγούν στην κορυφή του βουνού, είναι πολλές και αντιπροσωπεύουν τα προβλήματα, που πρέπει να αντιμετωπιστούν κατά την διάρκεια της θεραπείας. Τα κυριότερα προβλήματα είναι:

• Οι επανειλημμένες εισαγωγές στο νοσοκομείο, λόγω λοιμώξεων ή άλλων επιπλοκών.

• Οι παρενέργειες της χημειοθεραπείας (π.χ. τριχόπτωση, ναυτία, εμετοί, έλκη στην στοματική κοιλότητα).

• Οι παρενέργειες της ακτινοθεραπείας (π.χ. τριχόπτωση, ερεθισμός του δέρματος, ναυτία, εμετοί).

• Οι παρενέργειες της χειρουργικής επέμβασης.

• Αλλεργικές αντιδράσεις στην χορήγηση αίματος, παραγώγων αίματος ή αντιβιοτικών.

• Οι τροποποιήσεις στις σχολικές και κοινωνικές δραστηριότητες.

• Η αποτυχία κάποιων θεραπειών.

Κάθε πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπίζεται δύσκολα. Συνήθως, όμως, ξεπερνιέται βάσει της εμπειρίας άλλων παιδιών και οικογενειών με παρόμοια προβλήματα. Ορισμένες φορές, η οικογένεια αδυνατεί να ξεπεράσει κάποια «στροφή» και αναγκαστικά καταλήγει στην απαισιόδοξη οδό. Τα περισσότερα παιδιά κατορθώνουν να ανεβούν στο βουνό. Η θεραπεία μπορεί να απαιτήσει μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά τελικά τα παιδιά φτάνουν στην κορυφή του βουνού. Για όλα τα παιδιά με καρκίνο, στόχος είναι η ίαση. Όλο και περισσότερα παιδιά επιτυγχάνουν αυτόν τον στόχο, μεγαλώνουν και γίνονται υγιείς ενήλικες. Επομένως, πρέπει τα παιδιά και οι γονείς να αισιοδοξούν.

Διάγνωση καρκίνου στο παιδί

Οι διάφοροι τύποι του καρκίνου μπορεί να εμφανιστούν και στα παιδιά όπως στους ενήλικες, αλλά στα παιδιά παρουσιάζονται αιφνίδια. Ένα παιδί με καρκίνο είναι μία ψυχοφθόρος δοκιμασία ακόμα και για τις πιο δυνατές οικογένειες. Η καλύτερη προσέγγιση είναι να είστε ειλικρινής με το παιδί σας για την ασθένειά του και να το στηρίζετε. Και εσείς και η ομάδα περίθαλψης του παιδιού πρέπει να το προετοιμάζετε για τις συνθήκες που αφορούν τη θεραπεία του. Καθησυχάστε το παιδί ότι όλοι προσπαθούν να το κάνουν καλύτερα. Ζητήστε από τους γιατρούς και τις νοσοκόμες να βοηθήσουν στην απάντηση των ερωτημάτων του παιδιού.

Αν και είναι σημαντικό να στηρίζετε και να παρηγορείτε το παιδί, είναι επίσης σημαντικό να διατηρείτε τη ζωή του όσο πιο φυσιολογική γίνεται. Η διατήρηση του προγράμματος, των κανόνων, των οικογενειακών δραστηριοτήτων και των πρότερων προσδοκιών μεταφέρει το μήνυμα ότι εμπιστεύεστε την ικανότητα του παιδιού σας να αντιμετωπίσει αυτή τη δυσκολία. Επίσης, υποδηλώνει ότι εσείς ως γονέας θα το βοηθήσετε να προετοιμαστεί για ένα μακρύ μέλλον.

Όσο το παιδί κάνει θεραπεία για τον καρκίνο, συνεργαστείτε στενά με το προσωπικό του σχολείου, για να πετύχετε συμπεριφορές και ακαδημαικές προσδοκίες που να είναι όσο το δυνατόν πιο ρεαλιστικές. Τα περισσότερα σχολεία είναι σε θέση να παρέχουν εξειδικευμένες οδηγίες κατα τις περιόδους της εντατικής θεραπείας. Επιπλέον, διαθέτουν προγράμματα επανένταξης για τα παιδιά που λείπουν αρκετό καιρό.

Εκτός από τη φροντίδα για το άρρωστο παιδί  σας είναι επίσης σημαντικό  να φροντίζετε τον εαυτό σας και την οικογένειά σας. Τα αδέρφια μπορεί να προσφέρουν μεγάλη στήριξη στον άρρωστο ή αδερφή τους, αλλά θα πρέπει να γνωρίζουν ότι η δικιά τους ξεχωριστή θέση μέσα στην οικογένεια είναι εξασφαλισμένη.

Τα οικονομικά προβλήματα δεν είναι ασυνήθιστα για τις οικογένειες με ένα σοβαράάρρωστο παιδί. Οι οικονομικές δυσκολίες δεν προκαλούνται μόνο από το κόστος της θεραπείες, αλλά μπορεί να περιλαμβάνουν τα έξοδα ταξιδιού, διαμονής και φροντίδας του παιδιού. Μπορεί επίσης να υπάρχει μειωμένο εισόδημα από τη διαταραχή του εργασιακού προγράμματος των γονιών.

Πολλά παιδιατρικά κέντρα διαθέτουν εξειδικευμένο προσωπικό για την υποστήριξη του παιδιού, ειδικούς για την ψυχική υγεία, κοινωνικούς λειτουργούς και προσωπικό που έχει εκπαιδευτεί, για να βοηθάει τις οικογένειες με συναισθηματικές δυσκολίες και προβληματικές καταστάσεις. Παρά τις αντιξοότητες πολλές οικογένειες αναπτύσσουν τελικά πιο στενές και πιο βαθιές σχέσεις εμπιστοσύνης.

Τι μπορείτε να κάνετε

Μετά από τη διάγνωση ο ενήλικος, αντιμετωπίζει τόσο τα δικά του συναισθήματα όσο και το τεράστιο δίλημμα της ανακοίνωσης ή μη στο παιδί. Ο γονιός θα πρέπει να γνωρίζει ότι ακόμα και αν θέλει να προστατέψει το παιδί από την ανακοίνωση της διάγνωσης, το ίδιο το παιδί μπορεί να καταλάβει ότι κάτι ανησυχητικό συμβαίνει.

Το παιδί μπορεί να κατανοήσει και να διακρίνει τα δικά σας συναισθήματα, ταυτόχρονα οι συχνές επισκέψεις στους γιατρούς και στη συνέχεια οι θεραπείες αποκαλύπτουν «έμμεσα» στο παιδί το τι συμβαίνει. Ταυτόχρονα, η έλλειψη επεξηγήσεων δημιουργεί επιπλέον άγχος και αβεβαιότητα, αφήνει περιθώρια στο παιδί να φαντασιωθεί ακόμη χειρότερα σενάρια και τέλος μπορεί να νιώθει ότι δεν γίνεται σεβαστό.

Καλό είναι να διερευνηθεί και να γίνει μία προετοιμασία από πριν για το πότε, ποιος, πως και πόσες πληροφορίες θα δοθούν. Αυτό εξαρτάται τόσο από τους ίδιους τους γονείς όσο και από άλλους παράγοντες όπως η ηλικία, η ωριμότητα και την προσωπικότητα του παιδιού.

   • Θυμηθείτε, αποφύγετε φορτισμένες συναισθηματικά φράσεις, και αποφύγετε να δώσετε υποσχέσεις που δεν μπορούν να τηρηθούν.

   • Προσπαθήστε να είστε ειλικρινείς και κατανοητοί.

   • Απώτερος στόχος της ενημέρωσης είναι να αποφευχθούν οι παρερμηνείες, ο φόβος και η αβεβαιότητα.

   • Δώστε χρόνο στο παιδί να επεξεργαστεί τις πληροφορίες και διαβεβαιώστε το ότι είστε εκεί και διαθέσιμοι για να συζητήσετε οτιδήποτε το απασχολεί.

   • Δεν θα πρέπει να αγνοήσουμε και τα αδέρφια των παιδιών που νοσούν. Τα αδέρφια βιώνουν παρόμοια συναισθήματα. Δεν θα πρέπει να εξαιρούνται ούτε από τη διαδικασία της ενημέρωσης ούτε και από τη λήψη αποφάσεων ώστε να μην νιώσουν απομονωμένα.

Η τελική απόφαση για την ανακοίνωση έγκειται στους ίδιους τους γονείς. Επειδή όμως είναι μία πολύ δύσκολη απόφαση για να παρθεί καλό είναι να συζητηθεί εκτενώς με το οικείο περιβάλλον αλλά κυριότερα με τον θεράποντα ιατρό ή άλλους ειδικούς ψυχικής υγείας.

Κινδυνεύει το παιδί μας από τον καρκίνο; Ποια είναι τα ύποπτα συμπτώματα

Ο καρκίνος είναι μια ομάδα από ασθένειες που συνήθως προσβάλλουν τους ενήλικες και σπάνια αφορούν την παιδική και την εφηβική ηλικία.

Πώς και γιατί ξεκινά το πρώτο παθολογικό (καρκινικό) κύτταρο; Γιατί εμφανίζεται στο συγκεκριμένο παιδί; Στις ερωτήσεις αυτές δεν υπάρχει σαφής απάντηση. Αυτό που είναι γνωστό είναι ότι στα περισσότερα παιδιά δεν είναι κληρονομική ασθένεια, δηλαδή δεν μεταφέρεται από τον γονιό (ή τους παππούδες) στο παιδί, ούτε μεταδοτική. Ωστόσο, σε ορισμένες σπάνιες περιπτώσεις (λιγότερες από 5%) έχει σαφώς αποδειχθεί η συμμετοχή κληρονομικότητας.

Η διάγνωση του καρκίνου σε ένα παιδί προκαλεί σοβαρή διατάραξη των ισορροπιών και των δεδομένων σε ολόκληρη την οικογένεια, η οποία καλείται σε ανασύνταξη δυνάμεων, υπέρβαση της απειλής για τη ζωή του παιδιού, τροποποίηση του γονικού ρόλου και κατανόηση του προβλήματος. Η ομάδα υγείας, από την άλλη πλευρά, καλείται να αντιμετωπίσει την οικογένεια ως σύνολο από την πρώτη ημέρα και ανεξάρτητα από την πρόγνωση του παιδιού, έχοντας υπόψη ότι όταν νοσεί το παιδί πάσχει ολόκληρη η οικογένεια.

Η ιδιαιτερότητα του καρκίνου στο παιδί και η διαφορά της νόσου από τον καρκίνο στους ενήλικες είναι, μεταξύ άλλων, η εμφάνισή του σε εξελισσόμενο οργανισμό τόσο βιολογικά όσο και ψυχοκοινωνικά, η ιδιαίτερη ιστολογική εικόνα (π.χ. ο τύπος της λευχαιμίας, το είδος του λεμφώματος και του συμπαγούς όγκου), η ιδιαίτερη εντόπιση (σπάνια εντόπιση σε περιοχές όπως ο πνεύμονας, ο μαστός, ο προστάτης κ.λπ.) και η ιδιαίτερη πρόγνωση της νόσου. Στα παιδιά των ανεπτυγμένων χωρών και αποθεραπεύονται και γίνονται τελείως καλά.

Οι μορφές καρκίνου από τις οποίες είναι δυνατόν να πάσχει ένα παιδί είναι η λευχαιμία, τα λεμφώματα και οι διάφορες μορφές όγκων που ονομάζονται συμπαγείς όγκοι. Συχνότερος τύπος καρκίνου στα παιδιά είναι η λευχαιμία και συγκεκριμένα η οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία και ακολουθούν οι όγκοι του κεντρικού νευρικού συστήματος, τα λεμφώματα και η νόσος Ηodgkin, οι όγκοι νεφρών και επινεφριδίων, οι όγκοι μαλακών μορίων και οστών και άλλοι σπανιότεροι όγκοι.

Τα παιδιά που πάσχουν από καρκίνο πρέπει να παραπέμπονται σε εξειδικευμένα και κατάλληλα στελεχωμένα παιδιατρικά ογκολογικά τμήματα όπου υπάρχει η εμπειρία, η γνώση και η υποδομή για την αντιμετώπιση της νόσου.

Ποια είναι τα ύποπτα συμπτώματα που θα οδηγήσουν στην πιθανή διάγνωση καρκίνου στο παιδί;

- Πυρετός χωρίς σαφή εστία λοίμωξης.

- Μάζα (όγκος) σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος, δηλαδή στο κεφάλι, στον τράχηλο (λαιμό), στον θώρακα, στην κοιλιά, στα πόδια κ.λπ. Ειδικές κλινικές και ακτινολογικές εξετάσεις θα οδηγήσουν στη διάγνωση.

- Συμπτώματα από το νευρικό σύστημα, όπως είναι ο πονοκέφαλος, ο έμετος (ειδικά τις πρωινές ώρες), η αλλαγή της συμπεριφοράς του παιδιού κ.λπ.

- Αιμορραγία στο δέρμα χωρίς να έχει προηγηθεί τραυματισμός εκδηλώνεται με τη μορφή κόκκινων στιγμάτων-κηλίδων που ονομάζονται πετέχειες ή μελανιών που ονομάζονται εκχυμώσεις. Σε ορισμένες περιπτώσεις παρατηρείται αιμορραγία από τη μύτη, από τα ούλα, από τα ούρα, από το στομάχι κ.λπ.

- Συμπτώματα και ευρήματα από τα μάτια μπορεί να οδηγήσουν στην έγκαιρη διάγνωση κάποιας μορφής καρκίνου. Τέτοια συμπτώματα είναι διόγκωση ή πτώση των βλεφάρων, η προβολή του βολβού του ματιού προς τα εμπρός, το λευκοκίτρινο λαμπερό χρώμα στην κόρη, οι μελανιές στα βλέφαρα, η ξαφνική αλλαγή στην οπτική οξύτητα κ.λπ.

- Πόνος σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος (κεφάλι, κοιλιά, άκρα) και ιδιαίτερα πόνος στα οστά των άκρων και της μέσης πρέπει να διερευνάται.

- Διάφορα άλλα συμπτώματα όπως είναι η ανορεξία, η κακοδιαθεσία, η ωχρότητα, η κόπωση, η απώλεια βάρους κ.λπ., μεμονωμένα ή σε συνδυασμό με κάποιο από τα παραπάνω, επιβάλλουν την διερεύνηση του παιδιού.

Επειδή για τον καρκίνο της παιδικής ηλικίας, σε αντίθεση με τον καρκίνο των ενηλίκων, δεν υπάρχει πρόληψη, προτείνεται η αξιολόγηση των ύποπτων συμπτωμάτων και ευρημάτων που οδηγεί στην έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου στο παιδί και σε πλήρη ίαση στα περισσότερα από τα παιδιά που νοσούν.

Αξίζει να επισημανθεί ότι και στα παιδιά πρέπει να διδάσκεται αγωγή υγείας (σωστή διατροφή, αποφυγή καπνίσματος, άσκηση), έτσι ώστε να αποφεύγεται η εμφάνιση καρκίνου στην ενήλικη ζωή.

Μετά τη διάγνωση της νόσου απαιτείται η ενημέρωση των γονιών αλλά και του παιδιού. Η ενημέρωση πρέπει να γίνεται από γιατρό με εμπειρία και προς τους δύο γονείς και οι πληροφορίες πρέπει να είναι κατά το δυνατό σαφείς και επαναλαμβανόμενες. Το παιδί ενημερώνεται λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία και την ωριμότητα του, αλλά και ότι πρέπει να «ακούμε όχι μόνο όσα λέει το παιδί αλλά και όσα φοβάται να πει». Η δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης έχει καθοριστική σημασία.

Πορεία και εξέλιξη

Με τη σύγχρονη θεραπευτική αγωγή, ο καρκίνος στα παιδιά ιάται στις περισσότερες περιπτώσεις:

Tα παιδιά που πάσχουν από καρκίνο, όπως αναφέρθηκε, πρέπει να παραπέμπονται σε ειδικά οργανωμένα παιδιατρικά ογκολογικά τμήματα και να αντιμετωπίζονται από ειδικά εκπαιδευμένους παιδιάτρους και ευαισθητοποιημένο και έμπειρο νοσηλευτικό προσωπικό, ψυχολόγο, κοινωνικό λειτουργό, οι οποίοι συνεργάζονται με σκοπό την προσφορά της άριστης ιατρικής και ψυχοκοινωνικής φροντίδας, όχι μόνο στο άρρωστο παιδί, αλλά και σε ολόκληρη την οικογένεια. Η φροντίδα αυτή προσφέρεται όχι μόνο κατά τη διάρκεια της θεραπείας, αλλά και μετά τη συμπλήρωση της θεραπείας και την επίτευξη του στόχου, που είναι η ίαση του παιδιού, δηλαδή στην περίοδο της προσπάθειας του παιδιού για επανένταξη.

Με τη σύγχρονη θεραπευτική αγωγή, δύο στα τρία παιδιά που πάσχουν από καρκίνο στις ανεπτυγμένες χώρες (δηλαδή στο 20% των παιδιών του κόσμου) αποθεραπεύονται, δηλαδή ιώνται από τη νόσο. Επίσης, σήμερα 1 σε κάθε 900 νεαρά άτομα ηλικίας 25-35 χρόνων είχαν νοσήσει κατά την παιδική τους ηλικία από καρκίνο και είχαν ιαθεί.

Ο καρκίνος σε παιδιά και εφήβους αυξάνει την ψυχολογική πίεση στις οικογένειες των ασθενών. Ποια είναι τα συμπτώματα του παιδικού καρκίνου και πώς αντιμετωπίζεται η νόσος;

Ποιες είναι οι πιο συχνές μορφές καρκίνου;

Στα παιδιά συχνότερες μορφές καρκίνου είναι η οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία (26%), οι όγκοι εγκεφάλου (21%), το νευροβλάστωμα (7%) και το μη Hodgkin λέμφωμα (6%). Στους εφήβους αντίστοιχα είναι το λέμφωμα Hodgkin (15%), ο καρκίνος θυρεοειδούς (11%), οι όγκοι εγκεφάλου (10%) και οι όγκοι όρχεος (8%).

Ποια είναι τα συμπτώματα του καρκίνου σε παιδιά και εφήβους;

Τα συμπτώματα δεν είναι ειδικά και παρατηρούνται σε πολλά νοσήματα της παιδικής και εφηβικής ηλικίας. Ο Σύλλογος Γονιών Παιδιών με Νεοπλασματική Ασθένεια ΦΛΟΓΑ σε συνεργασία με το Ογκολογικό τμήμα του Νοσοκομείου Παίδων Π.&Α. Κυριακού και την υπογράφουσα, έχουν εκδώσει ανάλογο ενημερωτικό φυλλάδιο, όπου τα αρχικά γράμματα των λέξεων παραπέμπουν στα συχνότερα συμπτώματα, στην πρόταση «Μαμά Άρχισε Πάλι Να Με Πονάει»:

 Μάζα (όγκος) σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος.

 Αιμορραγία από το δέρμα ή τα ούλα ή τη μύτη κ.λπ.

 Πυρετός που παρατείνεται, δε σχετίζεται με λοίμωξη ή συνδυάζεται με άλλα ύποπτα συμπτώματα.

 Νευρολογικά συμπτώματα (σπασμοί, πρόβλημα στη βάδιση, πρωινοί έμετοι κ.λπ.).

 Μάτια με διόγκωση, στραβισμό, πρόπτωση, μελανιές κ.λπ.

 Πόνος στα οστά, στο κεφάλι ή σε άλλο σημείο του σώματος.

Πώς αντιμετωπίζεται η νόσος;

Στα παιδιά και στους εφήβους οι περισσότερες μορφές καρκίνου απαντούν στην ενδεδειγμένη θεραπεία. Συνδυασμός χημειοθεραπείας και χειρουργικής παρέμβασης με ή χωρίς ακτινοθεραπεία επιλέγεται με βάση καλά δομημένα θεραπευτικά πρωτόκολλα σε οργανωμένες ειδικές κλινικές υπό την εποπτεία εξειδικευμένης ιατρονοσηλευτικής ομάδας και σε συνεργασία με ψυχολογική υποστήριξη που απευθύνεται τόσο στον πάσχοντα όσο και στην οικογένειά του (γονείς, αδέλφια κ.λπ.).

Ποια είναι τα αποτελέσματα της θεραπείας;

Η πρόγνωση στα παιδιά και τους εφήβους που νόσησαν από καρκίνο είναι καλή. Τρία από τα τέσσερα παιδιά ή εφήβους που νοσούν θεραπεύονται. Την 1η/1/2010, στις ΗΠΑ κατεγράφησαν 379.000 ιαθέντες από καρκίνο παιδικής και εφηβικής ηλικίας, έτσι ώστε 1/530 νέους ενήλικες ηλικίας 20-39 χρόνων να είναι νικητής στη μάχη του καρκίνου από τον οποίο νόσησε ως παιδί ή έφηβος. Στην Ελλάδα ο σύλλογος ΚΥΤΤΑΡΟ αγκαλιάζει την ομάδα αυτή των νέων ατόμων. Η ομάδα αυτή πρέπει να παρακολουθείται συστηματικά και υπεύθυνα, έτσι ώστε να προλαμβάνονται, αλλά και να αποτυπώνονται τα πιθανά προβλήματα από την προηγηθείσα νόσο και τη θεραπεία.

Πηγές:

https://www.iatropedia.gr/paidi/pagkosmia-imera-kata-tou-paidikou-karkinou-osa-echoume-ypochreosi-na-xeroume/51681/

https://www.iatronet.gr/ygeia/paidiatriki/article/27951/poia-einai-ta-symptwmata-toy-karkinoy-se-paidia-kai-efivoys.html

https://www.iatronet.gr/ygeia/paidiatriki/article/49490/karkinos-sto-paidi-kai-ton-efivo-oi-epomenes-exelixeis.html

https://www.onmed.gr/ygeia/story/353181/kindyneyei-to-paidi-mas-apo-ton-karkino-poia-einai-ta-ypopta-symptomata

http://www.agsavvas-hosp.gr/%CE%96%CF%8E%CE%BD%CF%84%CE%B1%CF%82%CE%BC%CE%B5%CF%84%CE%BF%CE%BD%CE%BA%CE%B1%CF%81%CE%BA%CE%AF%CE%BD%CE%BF/%CE%A0%CE%B1%CE%B9%CE%B4%CE%AF%CE%BA%CE%B1%CE%B9%CE%9A%CE%B1%CF%81%CE%BA%CE%AF%CE%BD%CE%BF%CF%82/%CE%94%CE%B9%CE%AC%CE%B3%CE%BD%CF%89%CF%83%CE%B7%CE%BA%CE%B1%CF%81%CE%BA%CE%AF%CE%BD%CE%BF%CF%85%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%80%CE%B1%CE%B9%CE%B4%CE%AF.aspx

Εφιάλτες και παιδιά

Δεν είναι ξεκάθαρο πότε αρχίζουν τα παιδιά να ονειρεύονται, αλλά ακόμη και τα νήπια λένε κάποιες φορές ότι είχαν ευχάριστα ή τρομακτικά όνειρα. Σχεδόν όλα τα παιδιά έχουν περιστασιακά κάποιο τρομακτικό ή ανησυχητικό όνειρο αλλά οι εφιάλτες κορυφώνονται στην προσχολική ηλικία, όπου υπάρχει ο τυπικός φόβος για το σκοτάδι.

Φυσικά, νυχτερινούς εφιάλτες μπορεί να έχουν και μεγαλύτερα παιδιά ή και ενήλικες.

Οι εφιάλτες, όπως και τα περισσότερα όνειρα, εμφανίζονται στο στάδιο του ύπνου όπου ο εγκέφαλος είναι σε εγρήγορση και ταξινομεί εμπειρίες και νέες πληροφορίες για τη διαδικασία της μάθησης και της απομνημόνευσης. Οι έντονες εικόνες που επεξεργάζεται το μυαλό, μπορεί να φαίνονται τόσο αληθινές όσο τα συναισθήματα που αυτές πυροδοτούν. Αυτό το μέρος του ύπνου λέγεται στάδιο REM (Rapid Eye Movement) δηλ. στάδιο γρήγορων κινήσεων των ματιών. Οι εφιάλτες συνήθως συμβαίνουν στο δεύτερο μισό του νυχτερινού ύπνου, όπου είναι μεγαλύτερα τα διαστήματα REM.

Όταν τα παιδιά ξυπνάνε από έναν εφιάλτη, οι εικόνες του είναι ακόμη πολύ ζωντανές και μπορεί να φαίνονται αληθινές. Οπότε είναι φυσικό να νιώθουν φόβο και αναστάτωση και να ζητάνε το γονιό για παρηγοριά. Μέχρι την προσχολική ηλικία, τα παιδιά αρχίζουν να καταλαβαίνουν ότι ο εφιάλτης είναι απλά ένα όνειρο και ότι αυτό που συμβαίνει εκεί δεν είναι αληθινό και δεν μπορεί να τα βλάψει. Φυσικά, αυτό δεν σταματάει το φόβο τους όταν ξυπνάνε από εφιάλτη και συνήθως χρειάζονται καθησυχασμό και παρηγοριά.

Τι προκαλεί τους εφιάλτες;

Τα όνειρα και οι εφιάλτες φαίνεται να είναι ένας τρόπος με τον οποίο τα παιδιά επεξεργάζονται σκέψεις και συναισθήματα για καταστάσεις που αντιμετωπίζουν και διαχειρίζονται ανησυχίες και προβληματισμούς.

Τις περισσότερες φορές οι εφιάλτες εμφανίζονται χωρίς προφανή λόγο. Άλλες φορές εμφανίζονται όταν ένα παιδί βιώνει στρες ή μια σημαντική αλλαγή. Γεγονότα και καταστάσεις που μπορεί να φαίνονται ανησυχητικά, π.χ. μια μετακόμιση, μια αλλαγή σχολείου, η γέννηση ενός αδερφού ή οικογενειακές εντάσεις, μπορεί επίσης να καθρεφτιστούν σε ανησυχητικά όνειρα.

Κάποιες φορές οι εφιάλτες προκύπτουν ως μέρος της αντίδρασης του παιδιού σ’ ένα τραυματικό γεγονός, π.χ. μια φυσική καταστροφή, ένα ατύχημα ή ένα σωματικό τραύμα. Για κάποια παιδιά, ειδικά γι’ αυτά που έχουν καλή φαντασία, το να διαβάζουν τρομακτικές ιστορίες ή να βλέπουν τρομακτικές ταινίες ή τηλεόραση πριν τον ύπνο, μπορεί να πυροδοτήσει εφιάλτες.

Τα θέματα του εφιάλτη έχουν συνήθως σχέση μ’ αυτά που βιώνει το παιδί σε κείνη την ηλικία, π.χ. πάλη με επιθετικά συναισθήματα, ανεξαρτησία ή φόβους αποχωρισμού. Το καστ των χαρακτήρων μπορεί να περιλαμβάνει τέρατα, κακούς ανθρώπους, ζώα, φανταστικά πλάσματα ή οικείους ανθρώπους, μέρη και γεγονότα που συνδυάζονται με ασυνήθιστους τρόπους.

Τα μικρά παιδιά μπορεί να έχουν εφιάλτες ότι τα καταβροχθίζουν, ότι χάνονται, ότι τα κυνηγούν ή τα τιμωρούν. Κάποιες φορές, ένας εφιάλτης περιέχει αναγνωρίσιμα στοιχεία από γεγονότα και εμπειρίες της ημέρας αλλά με κάποια τρομακτική πλοκή. Το παιδί μπορεί να μην θυμάται κάθε λεπτομέρεια αλλά συνήθως μπορεί να θυμηθεί μόνο κάποιες εικόνες, χαρακτήρες ή καταστάσεις και τα τρομακτικά κομμάτια του ονείρου.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;

Οι γονείς δεν μπορούν να εμποδίσουν τους εφιάλτες αλλά μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να έχουν καλό ύπνο, πράγμα που ενθαρρύνει τα καλά όνειρα.

Για να τα βοηθήσετε τα παιδιά να ηρεμήσουν όταν είναι ώρα ύπνου και να συνδέσετε την ώρα του ύπνου με την ασφάλεια και την άνεση, σιγουρευτείτε ότι:

● Έχουν τακτική ώρα ύπνου και ξυπνήματος.

● Έχουν ένα πρόγραμμα ύπνου που τα βοηθά να χαλαρώνουν και να νιώθουν ασφάλεια καθώς πέφτουν για ύπνο. Για παράδειγμα, ένα μπάνιο, μια ζεστή αγκαλιά από σας, το να διαβάζετε ιστορίες ή να κάνετε μια ήρεμη κουβέντα για τα ευχάριστα γεγονότα της μέρας.

● Το κρεβάτι τους είναι ένα άνετο και ήρεμο μέρος για να ησυχάσουν. Ένα αγαπημένο παιχνίδι, ένα λούτρινο ζωάκι, ένα φως νύχτας, είναι πράγματα που μπορεί να βοηθήσουν.

● Δεν βλέπουν τρομακτικές ταινίες και προγράμματα στην τηλεόραση πριν τον ύπνο, ειδικά αν τους έχουν προκαλέσει εφιάλτες προηγούμενα.

● Ξέρουν ότι οι εφιάλτες δεν είναι αληθινοί, ότι είναι απλά όνειρα και δεν μπορούν να τα βλάψουν.

Πώς να βοηθήσετε τα παιδιά να συνέλθουν μετά από έναν εφιάλτη

· Διαβεβαιώστε το παιδί ότι είστε εκεί. Η ήρεμη παρουσία σας βοηθά το παιδί να νιώσει ασφάλεια και προστασία όταν ξυπνήσει νιώθοντας φόβο. Αν ξέρει ότι θα είστε εκεί, θα το βοηθήσει να νιώσει ακόμη μεγαλύτερη ασφάλεια.

· Ονομάστε αυτό που συνέβη. Δώστε στο παιδί να καταλάβει ότι ήταν ένας εφιάλτης και τώρα τέλειωσε. Μπορείτε να του πείτε: «Είχες ένα άσχημο όνειρο αλλά τώρα ξύπνησες και όλα είναι εντάξει.» Διαβεβαιώστε το πώς ό,τι τρομακτικό είδε στο όνειρο, δεν έγινε αληθινά στον πραγματικό κόσμο.

· Καθησυχάστε το. Δείξτε του ότι καταλαβαίνετε το φόβο που αισθάνεται και ότι είναι εντάξει. Υπενθυμίστε του ότι όλοι ονειρεύονται και κάποιες φορές τα όνειρα είναι τρομακτικά, σε αναστατώνουν και μοιάζουν να είναι αληθινά, γι’ αυτό είναι φυσιολογικό να σου προκαλούν φόβο.

· Κάντε τα μαγικά σας. Με τα παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας, που έχουν ζωηρή φαντασία, οι μαγικές δυνάμεις της αγάπης και της προστασίας σας, μπορούν να κάνουν θαύματα. Μπορείτε ίσως να κάνετε τα τέρατα να εξαφανιστούν με μια δόση φανταστικού σπρέι για τέρατα. Ελέγξτε την ντουλάπα και κάτω από το κρεβάτι, διαβεβαιώνοντας το παιδί ότι όλα είναι εντάξει.

· Διατηρήστε έναν ήπιο φωτισμό. Ένα φωτάκι νύχτας ή ένα φως στο χωλ, μπορεί να βοηθήσει το παιδί να νιώσει ασφάλεια σ’ ένα σκοτεινό δωμάτιο, την ώρα που πρόκειται να ξανακοιμηθεί.

· Βοηθήστε το παιδί να ξανακοιμηθεί. Δώστε του ένα αντικείμενο που θα το καθησυχάσει, π.χ. το αγαπημένο του λούτρινο ζωάκι, μια κουβέρτα, ένα μαξιλάρι ή βάλτε του απαλή μουσική. Μπορείτε επίσης να κουβεντιάσετε μαζί του για κάποια ευχάριστα όνειρα που θα ήθελε να έχει. Τέλος, μπορείτε να του δώσετε ένα φιλί για να το κρατήσει στην παλάμη του, καθώς του λέτε καληνύχτα και βγαίνετε απ’ το δωμάτιό του.

· Ακούστε το προσεκτικά. Όταν το παιδί ξυπνάει από τον εφιάλτη, δεν χρειάζεται να επεκταθείτε πολύ στο περιεχόμενο του ονείρου. Απλά βοηθήστε το να ηρεμήσει, να νιώσει ασφάλεια και ηρεμία, για να μπορέσει να ξανακοιμηθεί. Όμως, το πρωί που ξυπνάει μπορεί να θέλει να σας μιλήσει για το τρομακτικό όνειρο που είδε το βράδυ. Όταν μιλάει γι’ αυτό, ή το ζωγραφίζει ή γράφει γι’ αυτό στο φως της μέρας, πολλές τρομακτικές εικόνες χάνουν τη δύναμή τους. Το παιδί σας μπορεί να χαρεί αν σκεφτεί μια νέα, πιο ικανοποιητική κατάληξη στο τρομακτικό όνειρο.

Για τα περισσότερα παιδιά, οι εφιάλτες συμβαίνουν πότε πότε, και δεν είναι ανησυχητικό φαινόμενο. Απλά χρειάζονται τον καθησυχασμό του γονέα. Αν όμως οι εφιάλτες εμφανίζονται συχνά και εμποδίζουν το παιδί να κοιμάται επαρκώς ή αν συμβαίνουν μαζί με άλλα συναισθηματικά ή συμπεριφορικά προβλήματα, είναι σκόπιμο να συμβουλευτείτε τον παιδίατρό σας ή ακόμη κι ένα ειδικό ψυχικής υγείας.

Νυχτερινοί τρόμοι στα παιδιά

Νυχτερινοί τρόμοι είναι ξυπνήματα του παιδιού μέσα στην νύχτα που έχουν δραματικό χαρακτήρα. Συμβαίνουν κατά τις πρώτες ώρες ύπνου, κατά την διάρκεια δηλαδή του ύπνου που είναι περισσότερο βαθύς. Αγχώνουν, ανησυχούν πολύ τους γονείς γιατί το παιδί φαίνεται να βρίσκεται σε μεγάλη αναταραχή και δεν μπορεί να παρηγορηθεί.

Πόσο συχνοί είναι οι νυχτερινοί τρόμοι;

Οι νυχτερινοί τρόμοι εμφανίζονται σε ποσοστό περίπου 5% των παιδιών.

Σε ποια ηλικία εμφανίζονται οι νυχτερινοί τρόμοι;

Οι νυχτερινοί τρόμοι εμφανίζονται συνήθως σε παιδιά προσχολικής και νηπιακής ηλικίας, αλλά και σε μεγαλύτερα παιδιά.

Νυχτερινοί τρόμοι - Ποια είναι τα συμπτώματα;

Το παιδί, ενώ βρίσκεται σε βαθύ ύπνο, ξαφνικά βγάζει συνήθως μια κραυγή και έπειτα δείχνει εξαιρετικά φοβισμένο. Μπορεί να κάνει έντονες, απότομες κινήσεις με τα χέρια και τα πόδια του, ή ακόμα να περπατήσει νευρικά στο σπίτι σα να ψάχνει κάτι και δεν το βρίσκει. Κατά τη διάρκεια του επεισοδίου έχουν γρήγορη ανάσα και ταχυκαρδία. Παρουσιάζουν συμπτώματα αυξημένης έκκρισης αδρεναλίνης, με συνέπεια εφίδρωση, μυδρίαση και μάτια διάπλατα ανοιχτά. Το παιδί στο διάστημα αυτό δεν έχει επαφή με το περιβάλλον, δεν αναγνωρίζει τους γονείς και δεν μπορεί να παρηγορηθεί. Η διάρκεια του επεισοδίου είναι 5 με 10 λεπτά. Συνήθως συμβαίνει μόνο ένα επεισόδιο σε μια νύχτα, σε κάποιες περιπτώσεις όμως τα επεισόδια μπορεί να επαναλαμβάνονται την ίδια νύχτα.

Ποια είναι τα αίτια των νυχτερινών τρόμων;

Το παιδί που βρίσκεται στη μέση ενός νυχτερινού τρόμου δεν είναι ξύπνιο, αλλά βρίσκεται στο στάδιο μεταξύ ύπνου και ξύπνιου. Είναι αρκετά ξυπνητό για να σηκώνεται από το κρεβάτι, για να φωνάζει ή για να έχει τα μάτια του ανοιχτά, αλλά είναι αρκετά μέσα σε ύπνο για να μην ανταποκρίνεται στον γονιό που προσπαθεί να το παρηγορήσει. Το παιδί δεν θυμάται τίποτα από το επεισόδιο το επόμενο πρωί, αντίθετα με ό,τι συμβαίνει συνήθως με έναν εφιάλτη.

Δεν είναι σπάνιο να υπάρχει ιστορικό νυχτερινών τρόμων στην οικογένεια. Θα πρέπει να τονιστεί στους γονείς ότι οι νυχτερινοί τρόμοι συμβαίνουν σε φυσιολογικά παιδιά και συνήθως δεν αντανακλούν κανένα σημαντικό συναισθηματικό ή ψυχολογικό πρόβλημα. Μερικές φορές όμως οι τρόμοι μπορεί να χειροτερεύουν κάθε φορά που το παιδί αρρωσταίνει ή έχει άγχος ή ανησυχία για κάτι.

Πως ξεχωρίζουμε τους νυχτερινούς τρόμους από τους εφιάλτες;

Οι νυχτερινοί τρόμοι είναι εντελώς διαφορετικοί από τους εφιάλτες.

• Οι εφιάλτες είναι άσχημα όνειρα που τείνουν να συμβαίνουν στο δεύτερο μισό της νύχτας, όταν ο ύπνος είναι πιο ελαφρύς και βλέπουμε περισσότερα όνειρα.

• Κατά τον εφιάλτη το παιδί ξυπνά πλήρως, έχει τις αισθήσεις του και μπορεί να ανταποκριθεί, άρα και να παρηγορηθεί από τους γονείς.

• Συχνά το παιδί μπορεί να θυμηθεί τον εφιάλτη το επόμενο πρωί

• Οι νυχτερινοί τρόμοι τείνουν να συμβαίνουν σε μικρότερη, προσχολική ηλικία από ό,τι οι εφιάλτες.

Ποια είναι η αντιμετώπιση των νυχτερινών τρόμων – Συμβουλές σε γονείς

Οι γονείς χρειάζεται να παραμένουν ήρεμοι, ψύχραιμοι και να μην αγγίζουν το παιδί ή να μην προσπαθούν να το αγκαλιάσουν για να το παρηγορήσουν εκτός εάν το παιδί κινδυνεύει να χτυπήσει. Στην πραγματικότητα, προσπάθειες των γονιών να βοηθήσουν ή να ησυχάσουν το παιδί συχνά κάνουν το επεισόδιο χειρότερο και μακρύτερο.

Εάν το παιδί μας εμφανίζει νυχτερινούς τρόμους, είναι σημαντικό να φροντίσουμε για την ασφάλειά του στο σπίτι και στον ύπνο, πχ να μην σκοντάψει και χτυπήσει όταν σηκώνεται από το κρεβάτι.

Η ρουτίνα ύπνου μπορεί να βοηθήσει, όπως και συγκεκριμένη ώρα ύπνου. Αντίθετα υπερκόπωση του παιδιού κατά τις τελευταίες ώρες της ημέρας ίσως προκαλέσει συχνότερους νυχτερινούς τρόμους.

Οι γονείς δεν πρέπει να δείχνουν το άγχος τους για το θέμα προς το παιδί το επόμενο πρωί, ούτε να συζητούν για το επεισόδιο μπροστά στο παιδί, εκτός εάν θέλει ή ρωτάει εκείνο από μόνο του. Η αντίδραση των γονιών μπορεί να στενοχωρήσει το παιδί και να έχει άγχος όταν πέφτει για ύπνο.

Νυχτερινοί τρόμοι - Πρόγνωση

Θα πρέπει να τονιστεί στους γονείς ότι οι νυχτερινοί τρόμοι δεν προκαλούν καμία αναπτυξιακή ή άλλη βλάβη στο παιδί και κάποια στιγμή το παιδί θα τους ξεπεράσει από μόνο του. Είναι συχνοί στα παιδιά και αποτελούν κομμάτι της υγιούς ψυχοκινητικής τους ανάπτυξης.

Πότε να δω ειδικό

• Εάν η συχνότητα των νυχτερινών τρόμων σας προβληματίζει

• Εάν νυχτερινοί τρόμοι είναι τόσο έντονοι που υπάρχει κίνδυνος τραυματισμού του παιδιού

• Εάν διαταράσσεται συστηματικά ο ύπνος όλης της οικογένειας.

• Εάν φαίνεται να επηρεάζεται με υπνηλία το παιδί κατά την διάρκεια της ημέρας.

Γιατί τα παιδιά βλέπουν εφιάλτες;

Σε ποια ηλικία αρχίζουν συνήθως οι εφιάλτες στα παιδιά; Πώς μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας.

Οι εφιάλτες είναι τρομακτικά όνειρα που γενικά ξυπνούν το παιδί σας από τον ύπνο και τα οποία του φαίνονται πολύ αληθινά.

Ανάλογα με την ηλικία του, το παιδί συχνά είναι δύσκολο να ξεχωρίσει την πραγματικότητα από τον εφιάλτη, ακόμα και όταν ξυπνήσει. Οι εφιάλτες συχνά μπορούν να ταράξουν το παιδί και αυτό να φοβάται να ξανακοιμηθεί. Μπορεί να αποτελέσουν λόγο να αρνείται το παιδί να κοιμηθεί.

Οι εφιάλτες μπορούν να συμβούν χωρίς γνωστή αιτία, αν και ορισμένες φορές φαίνεται να προέχονται από κάτι που είδε ή που άκουσε το παιδί και το τάραξε κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Οι ακριβείς αιτίες δεν είναι γνωστές. Σε ορισμένες περιπτώσεις οι εφιάλτες μπορεί να ακολουθούν τραυματικές εμπειρίες ή να συνδέονται με την ψυχοπαθολογία. Ορισμένα φάρμακα που αλλάζουν τους νευροδιαβιβαστές μπορεί να συνδέονται με εφιάλτες.

Οι εφιάλτες μπορούν να συμβούν στα παιδιά, γενικά, μεταξύ 3 και 6 ετών αλλά και νωρίτερα. Υπολογίζεται ότι το 10 έως 50% των παιδιών αυτής της ηλικίας έχουν εφιάλτες που ενοχλούν τους γονείς λόγω της σοβαρότητάς τους.

Το αναπτυξιακό στάδιο ζωής συχνά αντικατοπρίζεται στο είδος του εφιάλτη. Για παράδειγμα, παιδιά μπορεί να βλέπουν εφιάλτες σχετικά με το ότι αποχωρίζονται τους γονείς τους. Λίγο μεγαλύτερα παιδιά μπορεί να βλέπουν ότι χάνονται, όνειρα για τον θάνατο ή άλλους κινδύνους. Μεγαλύτερα παιδιά μπορεί να βλέπουν εφιάλτες που σχετίζονται με ταινίες που είδαν.

Οι εφιάλτες, γενικά, συμβαίνουν στο δεύτερο ήμισυ της νύχτας και συνδέονται με πλήρη επίγνωση και ανάκληση αν το παιδί ξυπνήσει μετά το επεισόδιο.

Υπάρχουν αρκετά βήματα που μπορείτε να κάνετε ώστε να μειώσετε την πιθανότητα να βλέπει το παιδί σας εφιάλτες.

 Εξασφαλίστε επαρκή ύπνο. Το παιδί σας κοιμάται επαρκώς και κρατά το πρόγραμμα ύπνου; Αν το κάνει, πιθανόν θα μειώσει τον αριθμό και την ένταση των εφιαλτών.

 Να συζητάτε τους εφιάλτες την ημέρα. Προσπαθήστε να διαπιστώσετε αν υπάρχει ένα θέμα στους εφιάλτες- ιδιαίτερα αν εμφανίζονται συχνά. Αν ναι, αυτό μπορεί να σημαίνει ότι κάτι ενοχλεί το παιδί. Προσπαθήστε να βρείτε τι είναι. Εντοπίστε τους στρεσογόνους παράγοντες στη ζωή του παιδιού. Μιλήστε για αυτούς και δράστε μαζί με το παιδί σας για να τους μειώσετε.

 Κρατήστε τις συνήθειες ύπνου διασκεδαστικές και ‘’ελαφριές’’. Στα 30-60 λεπτά πριν την ώρα του ύπνου, μην εκθέτετε το παιδί σας σε τρομαχτικές ταινίες, ιστορίες ή μουσική που μπορούν να το ανησυχήσουν.

 Βρείτε τρόπους να ξεπεράσετε τους εφιάλτες. Ορισμένα παιδιά και ενήλικες έχουν αναπτύξει δημιουργικούς τρόπους να βοηθήσουν τα παιδιά να ξεφύγουν από τους εφιάλτες. Ορισμένοι δοκίμασαν να διαβάζουν ιστορίες για να ξεφεύγει κάποιος από τον φόβο του εφιάλτη. Άλλοι έχουν ζωγραφίσει εικόνες εφιαλτών και στη συνέχεια τις έσκισαν και τις πέταξαν ως συμβολική κίνηση. ‘Οποια δημιουργική λύση ‘’δουλεύει’’ για εσάς και το παιδί σας μπορεί να δοκιμαστεί.

Παιδικοί νυχτερινοί τρόμοι και εφιάλτες: Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς

Τα παιδιά που ξυπνούν κατά τη διάρκεια της νύχτας είναι συχνά είτε πολύ κουρασμένα, είτε πολύ αγχωμένα και για αυτό η καλύτερη λύση είναι η διατήρηση ενός συγκεκριμένου προγράμματος ύπνου που θα μπορούσε να βελτιώσει την κατάσταση.

Μία από τις πιο συνηθισμένες δυσκολίες είναι οι εφιάλτες, τα άσχημα όνειρα που τρομάζουν τα παιδιά με αποτέλεσμα να ξυπνούν πολύ φοβισμένα, ενώ το παιδί συσχετίζει πολύ εύκολα μία κατάσταση με το όνειρο.

Αρκετές φορές έχουν ένα έντονο αίσθημα εγκατάλειψης, που μπορεί να συνοδεύεται με εφίδρωση, ταχυκαρδία και αίσθημα πνιγμονής. Οι εφιάλτες συμβαίνουν κατά τη διάρκεια του ενεργητικού ύπνου, κυρίως μετά το πρώτο μισό της νύχτας, όπου η διαδικασία των ονείρων γίνεται πιο έντονη. Οι εφιάλτες μπορεί να έχουν διάφορες πηγές δημιουργίας και προέλευσης, όπως μία δυσάρεστη εμπειρία την προηγούμενη ημέρα, διηγήσεις ή θεάματα τρομακτικού περιεχομένου, ιδίως πριν από τον ύπνο, πεπτικές διαταραχές, μη άνετες συνθήκες ύπνου, καθώς και προβλήματα στην οικογένεια ή στο σχολείο. Η ηλικία που γίνεται αναφορά των άσχημων ονείρων είναι κυρίως η προσχολική, μετά τον τρίτο χρόνο της ζωής, όταν το παιδί είναι σε θέση να αναφέρει ότι ονειρεύτηκε.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς: Θα πρέπει αρχικά να τρέξουν άμεσα στο παιδί και να το διαβεβαιώσουν πως είναι εκεί δίπλα του να το προστατέψουν από οτιδήποτε. Ποτέ δεν πρέπει να το μεταφέρουν στη δικιά τους κρεβατοκάμαρα, αλλά να παραμείνουν στο χώρο του παιδιού. Θα πρέπει να ενθαρρύνουν το παιδί να εξιστορήσει όλα όσα είδε και έγιναν στο όνειρό του και να του υπενθυμίσουν ότι είναι παροδικό και μη αληθινό. Μία πολύ καλή λύση είναι να επιτρέψουν στο παιδί να αφήνει αναμμένο κάποιον φωτισμό, εάν το κάνει να νιώθει καλύτερα και πιο άνετα.

Μόλις συνέλθει το παιδί θα πρέπει να πέσει ξανά για ύπνο, ενώ οι γονείς καλό θα είναι να ελέγξουν για οποιοδήποτε στοιχείο που μπορεί να προκαλεί τρόμο, όπως οι σκιές και να το απομακρύνουν. Όταν οι εφιάλτες δεν είναι σποραδικό και σπάνιο γεγονός αλλά υποτροπιάζουν, πρέπει να γίνει έρευνα για την ανεύρεση και την αντιμετώπιση της αιτίας.

Ένα άλλο συχνό φαινόμενο που συμβαίνει κατά τη διάρκεια της νύχτας είναι οι νυκτερινοί φόβοι ή τρόμοι. Κατά τη διάρκεια τους το παιδί ακούγεται να κλαίει ασυνείδητα, να ιδρώνει και να έχει γρήγορο ρυθμό αναπνοής. Μπορεί να έχει μία έκφραση τρόμου, να κάθεται στο κρεβάτι με προτεταμένα χέρια, σαν να θέλει να προστατευθεί από εχθρό ή σηκώνεται και τρέχει. Τα μάτια του μπορεί να είναι ανοιχτά, ωστόσο δεν έχει δυνατότητα προσανατολισμού, δεν γνωρίζει πρόσωπα, δεν επικοινωνεί και έχει παραισθήσεις. Παρόλο που ένας νυχτερινός εφιάλτης μπορεί να έχει μεγάλη διάρκεια, ο τρόμος έχει πολύ σύντομη διάρκεια, τελειώνει απότομα μετά από 5’-10’ συνήθως και το παιδί ησυχάζει χωρίς να ξυπνήσει. Την άλλη μέρα δεν θυμάται τίποτα. Ο τρόμος αποτελεί μία μορφή παραϋπνίας, δηλαδή διαταραχής της δομής του ύπνου, που συμβαίνει συνήθως στο δεύτερο μισό της νύχτας, με τις αιτίες που το προκαλούν να είναι άγνωστες. Κάποιες φορές τα επαναλαμβανόμενα γεγονότα νυχτερινού τρόμου, έχουν συνδεθεί με καταστάσεις που προκαλούν άγχος, όπως η απουσία των γονιών, ο θάνατος και η κρίση μέσα στην οικογένεια.

Ένα άλλο συχνό φαινόμενο που συμβαίνει κατά τη διάρκεια της νύχτας είναι οι νυκτερινοί φόβοι ή τρόμοι. Κατά τη διάρκεια τους το παιδί ακούγεται να κλαίει ασυνείδητα, να ιδρώνει και να έχει γρήγορο ρυθμό αναπνοής. Μπορεί να έχει μία έκφραση τρόμου, να κάθεται στο κρεβάτι με προτεταμένα χέρια, σαν να θέλει να προστατευθεί από εχθρό ή σηκώνεται και τρέχει. Τα μάτια του μπορεί να είναι ανοιχτά, ωστόσο δεν έχει δυνατότητα προσανατολισμού, δεν γνωρίζει πρόσωπα, δεν επικοινωνεί και έχει παραισθήσεις. Παρόλο που ένας νυχτερινός εφιάλτης μπορεί να έχει μεγάλη διάρκεια, ο τρόμος έχει πολύ σύντομη διάρκεια, τελειώνει απότομα μετά από 5’-10’ συνήθως και το παιδί ησυχάζει χωρίς να ξυπνήσει. Την άλλη μέρα δεν θυμάται τίποτα. Ο τρόμος αποτελεί μία μορφή παραϋπνίας, δηλαδή διαταραχής της δομής του ύπνου, που συμβαίνει συνήθως στο δεύτερο μισό της νύχτας, με τις αιτίες που το προκαλούν να είναι άγνωστες. Κάποιες φορές τα επαναλαμβανόμενα γεγονότα νυχτερινού τρόμου, έχουν συνδεθεί με καταστάσεις που προκαλούν άγχος, όπως η απουσία των γονιών, ο θάνατος και η κρίση μέσα στην οικογένεια.

Πηγές:

https://www.mothersblog.gr/paidiatros/story/50542/paidikoi-nyxterinoi-tromoi-kai-efialtes-ti-mporoyn-na-kanoyn-oi-goneis

www.psychotherapeia.net.gr

https://www.paidiatros.com/paidi/psychologia/night-terrors

 https://www.iatronet.gr/ygeia/psyxiki-ygeia/article/30278/giati-ta-paidia-vlepoyn-efialtes.html