Paidiko Steki: ΠΡΩΤΗ ΜΕΡΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Όταν η πρώτη μέρα στο νηπιαγωγείο είναι και η πρώτη μέρα στο σχολείο

Είναι αλήθεια ότι η πρώτη μέρα στο νηπιαγωγείο για κάποιο λόγο μένει σε όλους ανεξίτηλη για πολλά χρόνια. Μπορεί να μην θυμόμαστε λεπτομέρειες από το δημοτικό, αλλά οι περισσότεροι από μας θυμόμαστε εκείνη την πρώτη μέρα που βρεθήκαμε στην τάξη του νηπιαγωγείου.

Είναι σημαντικό να γνωρίζουν οι γονείς, ότι συνήθως αυτοί είναι που έχουν το περισσότερο άγχος και όχι τα παιδιά τους. Στην ουσία οι γονείς είναι αυτοί που μπορούν να μεταδώσουν θετικά ή αρνητικά συναισθήματα στο παιδί εκούσια και κυρίως ακούσια. Για το παιδί η πρώτη μέρα στο σχολείο – όπως και κάθε τι καινούριο – είναι μια καινούρια εμπειρία και επομένως εμπεριέχει το ενδιαφέρον και την περιέργεια. Είναι λοιπόν αρχικά στο χέρι του γονιού με μια καλή προετοιμασία να επηρεάσει θετικά το παιδί του για αυτήν την καινούρια εμπειρία που το περιμένει. Καλό θα ήταν να πάρουμε το παιδί μας μαζί την ημέρα της εγγραφής, έτσι ώστε χωρίς άγχος και πίεση να περιεργαστεί το χώρο γύρω του, να δει άλλα παιδιά που βρίσκονται ήδη εκεί και πιθανόν να γνωρίσει και τη δασκάλα του.

Το καλοκαίρι θα προετοιμάσουμε το παιδί μας και κυρίως τον εαυτό μας γι’ αυτό το πρώτο μεγάλο βήμα στην μετέπειτα σχολική ζωή του. Τι σημαίνει όμως καλή προετοιμασία; Πολλή, πολλή, πολλή συζήτηση… Με απλά λόγια εξηγούμε στο παιδί τι σημαίνει νηπιαγωγείο, γιατί πρέπει να πάει εκεί, τι θα περιλαμβάνει το πρόγραμμά του και φυσικά τονίζουμε τα θετικά στοιχεία της καινούριας κατάστασης. Ποια είναι αυτά; Πρώτον και κύριον τα καινούρια παιδιά που θα γνωρίσει και τα καινούρια παιχνίδια που θα μάθει, έπειτα όλα τα καινούρια πράγματα που θα κάνει εκεί και δεν υπάρχει η δυνατότητα να τα κάνει στο σπίτι και το γεγονός ότι είναι σε μια ηλικία που όλα τα παιδάκια πάνε στο σχολείο γιατί δεν είναι πια «μωρό». Αυτή η αίσθηση του ότι μεγάλωσε μπορεί να βοηθήσει το γονιό να θέσει καινούριους κανόνες στο παιδί, μιας και η βάση του προγράμματός του αλλά και της διαπαιδαγώγησής του θα αλλάξει μετά την είσοδό του στη σχολική ζωή.

Για να μπορέσει όμως ο γονιός να τα κάνει όλα αυτά θα πρέπει πρώτα να καμφθούν οι δικές του αντιστάσεις και να καθησυχαστούν οι ανησυχίες του. Πως μπορεί να γίνει αυτό; Κατ’ αρχήν είναι απόλυτα φυσιολογικό για κάθε γονιό και να ανησυχεί και να φοβάται. Το να κάνει όμως μια λίστα με τις απορίες και τους φόβους του και να τα συζητήσει αυτά με τη νηπιαγωγό μπορεί να λύσει εν πολλοίς το πρόβλημα. Η εμπιστοσύνη και η καλή σχέση με τη νηπιαγωγό είναι κάτι που οφείλει να «χτίσει» ένας γονιός από την αρχή και να τη διατηρήσει ως το τέλος της φοίτησης του παιδιού του εκεί. Βέβαια είναι επίσης πολύ σημαντικό να υπάρχει καλή θέληση κι από την πλευρά της νηπιαγωγού, αλλά ας μην ξεχνάμε ότι η νηπιαγωγός θα είναι ο τροφοδότης πολλών και σημαντικών πληροφοριών για τη ζωή του παιδιού του, σε τομείς που ο γονιός δεν μπορεί να γνωρίζει αφού θα στερείται της φυσικής παρουσίας τις ώρες που το παιδί του θα είναι στο νηπιαγωγείο.

Από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό

Η μετάβαση από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό είναι μια από τις πιο κρίσιμες περιόδους στη ζωή ενός παιδιού. Είναι μια περίοδος γεμάτη αλλαγές. Αλλαγές που έχουν να κάνουν τόσο με την ακαδημαϊκή του πορεία αλλά και με την ανάπτυξη της κοινωνικότητάς του.

Η πρώτη δημοτικού είναι στην ουσία η αρχή της εκπαιδευτικής ζωής του παιδιού μας. Είναι μια νέα αρχή μετά το παιδικό σταθμό και το νηπιαγωγείο. Το πρωτάκι μας εφόσον έχει πάει παιδικό σταθμό και νηπιαγωγείο υπερτερεί σε σχέση με τα άλλα πρωτάκια στο ότι:

1. Είναι αρκετά προετοιμασμένο, μιας και έχει ήδη στο σακίδιο του δύο χρόνια σχολικής εκπαίδευσης

2. Παράλληλα περνάει το κατώφλι του δημοτικού εφοδιασμένο με υπομονή, πειθαρχία και με την πρόθεση για συνεργασία.

Γονείς στην πρώτη δημοτικού

Το παιδί μας από φέτος το Σεπτέμβρη θα είναι πρωτάκι. Μήπως νιώθουμε ένα σφίξιμο στο στομάχι σαν να πηγαίνουμε εμείς πρώτη φορά στο σχολείο; Πολλές φορές εμείς οι γονείς είμαστε που δημιουργούμε άγχος στα παιδιά μας. Τι είναι αυτό που μας αγχώνει, όταν το παιδάκι μας περνάει την πόρτα του δημοτικού;

1. Το μωράκι μεγάλωσε. Υποσυνείδητα κανένας γονιός δεν αποδέχεται με ευκολία το γεγονός ότι το παιδί του μεγαλώνει. Με την αρχή της σχολικής χρονιάς, σιγά σιγά το παιδί αρχίζει να ωριμάζει και οι γονείς έρχονται αντιμέτωποι με αυτή την πραγματικότητα.

2. Μακριά από το σπίτι. Είναι η πρώτη φορά που θα αποχωριστούμε το παιδί μας για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα.

3. Θα τα καταφέρει; Το ερώτημα αυτό απασχολεί κάθε γονιό. Κατά πόσο το παιδί θα ανταπεξέλθει σε αυτή την καινούργια του ζωή; Όπως και να έχει, εμείς θα είμαστε δίπλα του παρέχοντάς του ασφάλεια και σιγουριά.

Η πρώτη μέρα στο σχολείο

Πώς βοηθάμε το παιδί να αποδεχτεί την νέα πραγματικότητα;

• Αρχικά, καταπολεμάμε τους δικούς μας φόβους και το άγχος του αποχωρισμού. Πόσο ανησυχούμε για το πώς θα τα πάει το παιδί μας, πόσες δυσκολίες βλέπουμε που μπορεί να το εμποδίσουν και στη συνέχεια κατά πόσο οι ανησυχίες αυτές έχουν πράγματι να κάνουν με το παιδί και κατά πόσο με τα δικά μας βιώματα, τους δικούς μας γονείς, τα δικά μας προβλήματα στο σχολείο. Μπορούμε να διηγηθούμε στο παιδί τα δικά μας παιδικά σχολικά χρόνια.Μιλάμε στο παιδί για την πρώτη του μέρα στο σχολείο και το προετοιμάζουμε για αυτή. Του αναλύουμε τους όρους σχολείο, δασκάλα, συμμαθητές.

• Αν δει εμάς ανήσυχους θα θεωρήσει το φόβο του δικαιολογημένο και δε θα κάνει καμία προσπάθεια να τον αντιμετωπίσει. Είναι σημαντικό η συμπεριφορά μας στις αντιδράσεις του παιδιού κατά τη διάρκεια της προσαρμογής του να είναι σταθερή και αποφασιστική. Δεν χρειάζεται να είμαστε υπερπροστατευτικοί γιατί αυτό ενισχύει τη συναισθηματική εξάρτηση του παιδιού από εμάς και το γεμίζει ανασφάλεια στη νέα πραγματικότητα που θα αντιμετωπίσει μόνο του.

• Πραγματοποιούμε μαζί με το παιδί μερικές επισκέψεις γνωριμίας στο σχολείο προτού ξεκινήσει για να εξοικειωθεί με το χώρο και του γνωρίζουμε τη δασκάλα του. Καλό θα είναι να είμαστε παρόντες απόντες. Δηλαδή να μην είμαστε δίπλα στο παιδί αλλά να βρισκόμαστε στο οπτικό του πεδίο. Αναφέρουμε στο παιδί άτομα που γνωρίζει και έχουν ήδη περάσει το κατώφλι του δημοτικού.

• Αντιμετωπίζουμε το γεγονός της έναρξης του σχολείου με ενθουσιασμό και πηγαίνουμε μαζί να διαλέξουμε τα σχολικά είδη. Διαμορφώνουμε τον χώρο του γραφείου του με χαρούμενα χρώματα.

• Συνοδεύουμε το παιδί την πρώτη ημέρα στο σχολείο, για να του δώσουμε θάρρος και να αισθάνεται άνετα. Του γνωρίζουμε και άλλα παιδιά που ξεκινάνε στο ίδιο σχολείο, ώστε να έχει τουλάχιστον μερικά γνώριμα πρόσωπα τις πρώτες ημέρες στην τάξη. Προετοιμάζουμε το παιδί για το ότι θα γνωρίσει καινούργια άτομα και θα κάνει πολλούς φίλους. Του εξηγούμε ότι το σχολείο είναι η ιδανική ευκαιρία για νέες φιλίες, μεγαλύτερη παρέα και ατελείωτα παιχνίδια.

• Δείχνουμε την αντοχή μας στις αντιδράσεις των πρώτων ημερών. Ενθαρρύνουμε το παιδί να μας μιλήσει ανοικτά για τους φόβους του και σχεδιάζουμε μαζί του τους τρόπους αντιμετώπισης. Του θυμίζουμε καταστάσεις που φοβόταν παλαιότερα και έχει καταφέρει να τις ξεπεράσει.

• Βεβαιώνουμε το παιδί με λόγια και πράξεις για την επιστροφή του στο σπίτι. Του δίνουμε ένα φιλί ή του κάνουμε μια μεγάλη αγκαλιά. Δείχνουμε χαρούμενοι που έχει μεγαλώσει και πηγαίνει πια στο σχολείο.

• Του αγοράζουμε βιβλία που προετοιμάζουν το παιδί για την πρώτη μέρα στο σχολείο. Τα διαβάζουμε μαζί, συζητώντας για τα αισθήματα των παιδιών την πρώτη φορά που ξεκινούν κάτι τόσο καινούργιο, αλλά και συναρπαστικό. Φτιάχνουμε μια ιστορία με τον αγαπημένο του ήρωα στην ίδια κατάσταση.

• Του εξηγούμε πώς θα είναι τα θρανία μέσα στην τάξη, του μιλάμε για το σεβασμό απέναντι στη δασκάλα του, για το διάλειμμα και τα παιχνίδια στο σχολείο.

• Του δίνουμε κίνητρα για να πάει σχολείο τονίζοντάς του τα θετικά στοιχεία, εκτός από τους καινούριους φίλους που θα γνωρίσει, τα πράγματα που θα μάθει (θα διαβάζει μόνο του τις αγαπημένες του ιστορίες), τα ομαδικά παιχνίδια, τις εκδρομές.

Για να βοηθήσουμε το παιδί μας να βρει τη θέση του και να εξοικειωθεί με το καινούργιο του περιβάλλον προσέχουμε τα εξής:

• Η προσαρμογή στο σχολείο απαιτεί πρόγραμμα:

Αν μέχρι τώρα δεν υπήρχε, με την έναρξη του σχολείου χρειάζεται και στο σπίτι να μπει ένα πρόγραμμα για τα παιδιά. Το πρωινό ξύπνημα, οι ώρες μελέτης, ξεκούρασης-παιχνιδιού, τηλεόρασης-υπολογιστή και οπωσδήποτε ο ύπνος πρέπει να τηρούνται με αρκετή συνέπεια και αν χρειαστεί, αυστηρότητα. Παρατηρούμε λίγο τους ρυθμούς του παιδιού και σε συνεννόηση με την δασκάλα, καθορίζουμε πόση ώρα πρέπει να αφιερώνει στη μελέτη. Παιδιά του νηπιαγωγείου και των πρώτων τάξεων του Δημοτικού δεν νοείται να ασχολούνται επί τρεις και τέσσερις ώρες με τα μαθήματα, να έχουν τηλεόραση ή υπολογιστή στο δωμάτιο τους ή να πηγαίνουν για ύπνο στις 11 και στις 12!

• Κρατάμε μία στάση που αποτρέπει την δημιουργία «μετώπων»:

Η σχέση που θα δημιουργήσει το παιδί με την δασκάλα του είναι πρωταρχικής σημασίας για να έχει καλή προσαρμογή στο σχολείο. Για αυτό τηρούμε ουδέτερη στάση. Αν έχουμε αντιρρήσεις με τακτικές της δασκάλας είναι προτιμότερο να συγκρατηθούμε για να διαπιστώσουμε αν είναι πράγματι τόσο απαράδεκτες και σε αυτή την περίπτωση αναζητούμε την ίδια και συζητούμε μαζί της αντί να δείχνουμε στο παιδί τη δυσαρέσκεια ή ακόμη χειρότερα την αντιπάθειά μας για αυτήν. Επίσης, αν το παιδί κάνει παράπονα για την δασκάλα ή γενικότερα το σχολείο, προσπαθούμε καταρχήν να το ακούσουμε προσεκτικά χωρίς να πρέπει να πάρουμε θέση ή να δώσουμε λύση.

• Το σχολείο είναι πρωτίστως υπόθεση του παιδιού και για αυτό πρέπει να το βοηθήσουμε να αναπτύξει αυτονομία:

Όσο και αν είναι πιο εύκολο και πιο βολικό, δεν είναι καλό να βοηθάμε το παιδί φτιάχνοντάς του την τσάντα, παίρνοντας καθημερινά τηλέφωνα για να μας πουν τα μαθήματα επειδή δεν πρόσεχε ή λύνοντάς του τις ασκήσεις. Αν ζητάει τη βοήθειά μας αναζητάμε μαζί του τρόπους που θα το βοηθήσουν να τα κάνει όλα αυτά μόνο του. Του δείχνουμε έναν καλό τρόπο να τακτοποιεί την τσάντα, του παίρνουμε ένα μπλοκάκι για να σημειώνει τα μαθήματα, επιμένουμε στο να κάνει όλα τα μαθήματα μόνο του, έστω κι αν καμιά φορά δεν προλαβαίνει να τα τελειώσει. Του υπενθυμίζουμε ξανά και ξανά ότι στο σχολείο δεν πάει για να τα κάνει όλα τέλεια αλλά για να μάθει πράγματα που δεν ξέρει.

Μια άλλη επίσης αρκετά δύσκολη δοκιμασία για το παιδί είναι όταν χρειάζεται να αλλάξει σχολείο. Αλλαγή σχολείου γίνεται όταν το παιδί αλλάξει σπίτι και γειτονιά, όταν γίνει η μετάβαση από τον παιδικό σταθμό στο νηπιαγωγείο, από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό και μετέπειτα στο γυμνάσιο και λύκειο, ή γιατί πολλές φορές οι γονείς επιθυμούν να στείλουν το παιδί τους σε ένα καλύτερο εκπαιδευτικό περιβάλλον. Παρόλο που οι λόγοι αυτής της αλλαγής είναι προφανείς και φυσιολογικοί από τους γονείς, για το παιδί μια τέτοια αλλαγή αποτελεί ένα πλήγμα και το κλονίζει, έστω και παροδικά.

Έφηβοι μαθητές: Άγχος για την επιστροφή στο σχολείο;

Πρώτη μέρα επιστροφής στο σχολείο και οι δυσκολίες δεν αφορουν μόνο τα πρωτάκια του Δημοτικού αλλά τους έφηβους μαθητές. Υπάρχουν έφηβοι μαθητές που μεταβαίνουν από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο ή από το Γυμνάστιο στο Λύκειο, που ξεκινούν τη γεμάτη απαιτήσεις και προσδοκίες της Γ΄Λυκείου, που άλλαξαν σχολείο, που βιώνουν μια δύσκολη εφηβεία ή αντιμετωπίζουν προβλήματα συμπεριφοράς, μαθησιακές δυσκολίες, χαμηλή αυτοεκτίμηση, ντροπαλότητα, κοινωνική φοβία στις σχέσεις τους με τους συνομιλήκους κ.λπ.

Τι αγχώνει τους έφηβους μαθητές

Οι κυριότεροι παράγοντες που αγχώνουν τους έφηβους μαθητές είναι η σχολική απόδοση και η εισαγωγή σε κάποιο πανεπιστήμιο. Το σχολικό περιβάλλον είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστικό και οι απαιτήσεις υψηλές, τόσο από τους γονεις όσο και από τους καθηγητές. Επιπρόσθετα, υπάρχει πίεση χρόνου, με πολλές δραστηριότητες που οι μαθητές πρέπει να αποδόσουν σε απαιτητικές δραστηριότητες, όπως ξένες γλώσσες, αθλητισμό, καλλιτεχνικά κ.ά. Αποτέλεσμα αυτού είναι η αύξηση των επιπέδων του άγχους και η εμφάνιση δυσλειτουργικών συμπεριφορών όπως κρίσεις πανικού, επιθετικότητα, καταθλιπτικά συμπτώματα κ.ά.

Πώς να αναγνωρίσετε το άγχος σε έναν έφηβο

Πώς μπορείτε να αναγνωρίσετε το άγχος στο έφηβο παιδί σας και πότε θα καταλάβετε ότι υπερβαίνει τα όρια; Τα κυριότερα συμπτώματα είναι:

το γενικευμένο άγχος σε καταστάσεις που δεν το δικαιολογούν,

οι υπερβολικές αντιδρασεις σε μία κατάσταση,

οι κρίσεις πανικού,

τα ψυχοσωματικά συμπτώματα (όπως έντονοι πονοκέφαλοι ή στομαχικές ενοχλήσεις),

η απομόνωση και η απόσυρση,

οι συχνές αϋπνίες,

η πτώση της σχολικής απόδοσης,

η θλίψη κ.ά.

Το άγχος επίσης επηρεάζει τις γνωστικές λειτουργίες του εφήβου και επιδρά στη σωματική του υγεία.

Φυσικά, το άγχος είναι μια φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού μας και μπορεί να λειτουργήσει και ως κίνητρο για έναν μαθητή. Όταν όμως η ένταση και η συχνότητα των συμπτωμάτων είναι πολύ υψηλές και εμποδίζουν την λειτουργικότητα του εφήβου, οι γονείς θα πρέπει να κινητοποιηθούν και να βοηθήσουν το παιδί τους.

Πώς να βοηθήσετε τα παιδιά στην εφηβεία να ξεπεράσουν το άγχος τους

Επικοινωνήστε ουσιαστικά μαζί τους. Η επικοινωνία αποτελεί το καλύτερο εργαλείο για να διαχειριστείτε το άγχος των παιδιών σας τώρα που επιστρέφουν στο σχολείο. Ακούστε όλα όσα έχουν να σας πουν τα έφηβα παιδιά σας, για τις ανησυχίες τους και τα όνειρά τους, τους προβληματισμούς που έχουν για το σχολείο και τις σχέσεις τους με τους συνομηλίκους. Στηρίξτε τα και αντιμετωπίστε με ηρεμία και ψυχραιμία τους φόβους τους. Και επικοινωνία δεν είναι μόνο μια συζήτηση, αλλά μια διαρκής παρουσία όπου θα ακούτε ενεργά τα παιδιά σας. Η σταθερή σας παρουσία θα τα βοηθήσει να νιώσουν ασφάλεια.

Συζητήστε τις προσδοκίες τους. Προτού ακόμα αρχίσει το σχολείο και οι μαθητές νιώσουν πιεσμένοι, μπορείτε να συζητήσετε μαζί τους για όλα εκείνα που τα αγχώνουν: σχολική απόδοση, φιλίες, ερωτικές σχέσεις, δραστηριότητες κ.λπ. Μάθετε τι προσδοκούν και βοηθήστε τα να θέσουν ρεαλιστικούς στόχους. Στόχους που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες τους και να μπορούν να τους υλοποιήσουν. Εξηγήστε τους ότι είναι λογικοί οι φόβοι τους και υποσχεθείτε τους ότι θα είστε δίπλα τους όταν θα νιώθουν πιεσμένα.

Μιλήστε τους σύμφωνα με την ηλικία τους. Η εφηβεία είναι πολύπλοκη. Τα παιδιά σας πλέον είναι απρόβλεπτα και τα απασχολούν οι σχέσεις τους με τους συνομηλίκους τους περισσότερο από ποτέ. Προσπαθούν να ανταπεξέλθουν σε σχέσεις με ενηλίκους και εκτίθενται καθημερινά στην τάξη, στην παρέα και στις δραστηριότητες που λαμβάνουν μέρος. Αντιμετωπίζουν πολύπλοκες συμπεριφορές αποδοχής, απόρριψης, εμπιστοσύνης, προδοσίας κ.λπ. Δώστε τους χώρο να αυτονομηθούν και θυμηθείτε ότι δεν μιλάτε σε παιδιά, αλλά σε μελλοντικούς ενήλικες, με άποψη και πολύπλευρες ανάγκες. Μιλήστε τους περισσότερο ενήλικα, λιγότερο παρεμβατικά και καθόλου αυταρχικά.

Μην γίνεστε υπερπροστατευτικοί. Θέλετε να λύσετε τα προβλήματα των παιδιών σας. Όλα. Ναι, είναι λογικό, όλοι οι γονείς το θέλουμε. Δεν χρειάζεται όμως. Καλύτερα να συμβουλεύετε τα παιδιά σας, να τα στηρίζετε και να είστε εκεί όταν χρειάζονται τη στήριξή σας. Καθοδηγήστε τα παιδιά σας να λύσουν τα προβλήματά τους, παρά να τα λύσετε εσείς για λογαριασμό τους. Τα οφέλη θα είναι πολύ πολύ περισσότερα.

Η προσωπικότητα του παιδιού παίζει σημαντικό ρόλο στην προσαρμογή του σε νέα περιβάλλοντα. Έτσι, το κάθε παιδί, αναλόγως της προσωπικότητάς του, αντιδρά με διαφορετικό τρόπο και προσαρμόζεται με διαφορετικό ρυθμό στο καινούργιο του σχολείο. Έρευνες διαπιστώνουν ότι μέχρι και το 80% των παιδιών παρουσιάζουν δυσκολίες προσαρμογής κατά τον πρώτο μήνα φοίτησης στο σχολείο.

Επίσης, συνεργαστείτε με τους καθηγητές. Οι καθηγητές είναι σύμμαχοί σας, όχι αντίπαλοι. Νοιάζονται κι εκείνοι για τα παιδιά σας, τα στηρίζουν, και εκτός από γνώσεις τους μαθαίνουν και αρχές και θέλουν να τα δουν να επιτυγχάνουν και να είναι ήρεμα και ευτυχισμένα. Μιλήστε μαζί τους, ανταλλάξτε γνώμες και πληροφορίες και βρείτε πώς μπορείτε να βοηθήσετε ο ένας τον άλλο, με απώτερο σκοπό να βοηθήσετε τα παιδιά σας.

Πηγές: